Vì
muốn đền-đáp tấm lòng quí-mến của toàn Đạo hằng ngày cầu-nguyện cho ĐỨC NGÀI
đặng đầy đủ sức-khỏe hầu làm tròn sứ-mạng, nên mới có mấy dòng thô-sơ ghi chép hành trình của ĐỨC NGÀI để làm kỷ-niệm, chớ chẳng phải
văn-nhân đẽo gọt từng câu thanh-nhã, nếu có điều chi sơ-sót xin chư vị tha-thứ
...
Văn-Phòng Hiệp-Thiên-Đài,
Ngày 29 tháng 7 năm 1954
BẢO-ĐẠO, (ký tên và đóng dấu)
HỒ-TẤN-KHOA
Ngày 18 tháng 4 năm Giáp-Ngọ (20-Mai-1954):
7g15 Khởi hành từ Văn-Phòng 107 Trần-Hưng-Đạo.
7g30 Tới phi-trường Tân-Sơn-Nhứt. Chức-Sắc,
Đạo-Hữu, chánh-khách đón để tiễn đưa.
9g00 Phi-cơ khởi cất cánh.
9g25 Phi-cơ
bay ngang Trí-Huệ-Cung. Dòm ra cửa thấy núi BÀ ĐEN bên mặt, mây trắng bao phủ.
9g45 Bay ngang Phnom-Penh. Dưới tầm mắt, nhìn sông CỬU
LONG uốn khúc quanh-co. Trong phi-cơ lần lần nghe mát-mẻ và khỏe-khoắn. Bay cao lối 5 km , bên ngoài có lẽ lạnh lắm và dòm ra ngoài Trời
thấy mây dưới thấp rất xa.
10g50 Bay
ngang Bangkok. Tốc-lực 450 km một giờ. Bay cao
lên 5km600 Bên ngoài lạnh 5 độ dưới số không (-5 độ) nhưng trong phi-cơ nghe
mát khỏe. ĐỨC HỘ-PHÁP vui-vẻ và khỏe-khoắn.
11g50 Bay
ngang Padan (ThaiLand) có gió lớn, phi-cơ nhảy sóng dữ-tợn. Phải bật ghế nằm
ngửa nhắm mắt lại cho khỏi dại sóng.
12g00 Phi-cơ
hết nhảy sóng.
12g20 Bay
ngang Rangoon, cho uống rượu khai-vị.
12g30 Dọn ăn.
ĐỨC HỘ-PHÁP vui-vẻ và ăn ngon lành. ĐỨC NGÀI chừa mấy món thịt, chỉ ăn rau và
phô-mách (fromage).
13g15 Ăn xong
bữa. Phi-cơ lại nhảy sóng nên lật-đật bật ghế ra nằm.
13g30 Bay qua
khỏi mỏm Rangoon và bay trên mặt biển Vịnh Bengale. Xem Kinh, đọc sách một lúc.
Mọi người mòm ngủ hết.
14g30 Đang
ngủ, nghe phi-cơ tuột xuống làm giựt mình thức-dậy. Bay đến Calcutta, dòm xuống
thấy sông HẰNG uốn khúc quanh-co. Đây là chỗ ĐỨC PHẬT khi xưa tắm và bỏ xác tục
và là chỗ những tín-đồ Phật-Giáo chết rồi thiêu xác đỗ tro xuống đó. Máy bay từ
từ hạ xuống, tôi nhức lỗ tai quá, tôi lấy gòn nhét bít lỗ tai lại mà vẫn còn
nhức quá. Mấy anh em biểu bịt mũi ngậm miệng khì hơi cho mạnh để tung màng mỏng
con rái ra, vì đang ở trên cao hạ xuống chất khí trời không đều, nhứt là ở
Calcutta khí-hậu nóng bức nên áp-lực không khí ép lỗ tai muốn nổ.
15g00 Phi-cơ
đáp xuống phi-trường Calcutta. Đồng-hồ địa-phương mới có 01 giờ. Máy bay đã bay
qua 2,338 Km . Ghé nghỉ 1 giờ,ø
xuống đất đi tới đi lui cho rảng cẳng. Đây là xứ trồng dừa, cau nhiều như bên
Việt Nam và cũng oi-bức như khí-hậu Saigon. Calcutta thuộc nước ẤN-ĐỘ.
16g00 Saigon (2 giờ địa-phương) Phi-cơ cất cánh bay
đến Karachi. Lúc lên cao màng mỏng lỗ tai lại tung ra. Được phát kẹo ngậm để
nuốt nước miếng cho rút vô. Calcutta ở cùng vĩ-tuyến với Hà-Nội mà vẫn nóng như
ở Saigon.
17g00 Saigon Đang
bay ngang xứ ẤN-ĐỘ cao trên 5 km , trong phi-cơ mát
mẻ lắm.
19g00 Saigon (4g30 Địa-phương) Cho ăn bánh uống
trà. Bay hết tốc-lực. ĐỨC HỘ-PHÁP ngủ một giấc ngon lành phải kêu dậy ăn bánh.
ĐỨC NGÀI vui vẻ lắm. Nhờ có Ô. Ngô Khai-Minh và anh em mua thuốc Dramamin cho
uống nên không có bị dại sóng.
19g30 Saigon (5g địa-phương) Trên phi-cơ nhìn xuống
thấy đang bay trên vùng đất địa khô khan, màu vàng dợt, không có cỏ cây gì,
hình như bãi sa mạc. Xứ nầy chắc nghèo lắm. Vì dân không trồng tỉa chi hết.
21g00 Saigon Từ đây thấy từng đốm nho nhỏ, cây cỏ
xanh-xanh chút ít.
21g25 Saigon (6g địa-phương). Phi-cơ đáp xuống
phi-trường Karachi, thuộc quyền Chánh-Phủ Hồi-Giáo. Xứ khô-khan toàn như
sa-mạc. Thành-phố trơ-trọi, mặt trời chưa lặn nên còn sáng. Tuy ở một vĩ-tuyến
với Đài-Loan (Formose) trên Hồng-Kông, nhưng có lẽ vì ở xứ sa-mạc nên khí-hậu
nóng-nực như ở Saigon. Nghỉ tại đây 2 giờ, có xe hơi của hãng đưa rước. . đều
về hãng máy bay chịu hết. Vì không có đủ giờ, nên ghé Calcutta và Karachi chỉ ở
lẩn-quẩn nhà Khách và nhà hàng tại phi-trường nên không thấy thành-phố ra sao.
23g10 Saigon (8g10 địa-phương). Mới đỏ đèn, phi-cơ
cất cánh bay qua Beyrouth. Karachi thuộc quyền Hồi-Giáo, ở đây có vẻ trật-tự
hơn Calcutta. Từ đây Trời tối hẳn, không còn nhận-định được bên ngoài phi-cơ.
23g30 Saigon (8g30 tối địa-phương). Cho uống nước
cam.
24g00 Saigon (9g00 tối địa-phương). Trên phi-cơ tắt
đèn, hành khách ngủ hết. Tôi ngủ một giấc, thức dậy không biết mấy giờ vì đèn
tắt không xem giờ đặng. Bên ngoài trăng tỏ vằng-vặc. Trời trong yên-tịnh, lòng
tôi bồi-hồi nhớ tới cảnh diệt-vong. Tôi cảm-xúc cầu nguyện CHÍ-TÔN cho sớm đặng
thái-bình trở lại.
* * *
Qua ngày sau:
7g 30 sáng Saigon (2g30 khuya
địa-phương) Phi-cơ đáp xuống Phi trường Beyrouth thuộc quyền Chánh-Phủ Liban.
Xuống đất dạo chơi và vào nhà hàng ăn uống.
9g00 Saigon (4g30 khuya
địa-phương) Phi-cơ cất cánh bay ngang Địa-Trung-Hải (Mer Méditerrannée)
9g30 Saigon (4g30
địa-phương) Tắt đèn cho hành khách ngủ lại.
11g40 Saigon (5g00
địa-phương) Trời vừa sáng, bay ngang qua cù lao Rhodes, phi-cơ lại nhảy sóng.
12g45 Saigon (6g địa-phương). Bay ngang thành
Athènes thuộc xứ Hy-Lạp (Grèce).
13g15 Saigon (7g15 địa-phương). Dọn ăn lót lòng
trên máy bay.
14g30 Saigon (8g30 địa-phương). Bay trên
không-phận Italie.
16g00 Saigon Phi-cơ
đáp xuống phi-trường thành La-Mã (Rome), chỗ Đức Giáo-Hoàng Thiên Chúa Giáo ở.
Trên máy bay ngó xuống thấy Châu-thành xinh-đẹp. Xuống đất chơi và vô nhà hàng
uống trà.
16g55 Saigon (9g10 địa-phương). Phi-cơ cất cánh
bay đi Paris.
18g10 Saigon (11g10 địa-phương). Bay ngang thành
Gênes.
19g10 Saigon (12g10 địa-phương). Bay ngang thành
Génève. Vì mây trắng dày đặc nên dòm xuống không thấy Génève ra sao.
20g15 Saigon (1g15 trưa địa-phương). Phi-cơ đáp
xuống phi-trường Orly Paris. Đường đi dài 11.270 cây số mà chỉ bay trong 30
giờ, nghĩ quyền-năng của nhơn-loại cũng dữ, bảo sao họ không tự-đắc xem Trời
như không? Máy bay đáp xuống phi-trường gặp lúc trời mưa, nhưng không lạnh mấy.
Nhơn-vật đến đón tiếp ĐỨC HỘ-PHÁP rất đông. Bên chánh phủ Việt-Nam có Phó
Thủ-Tướng NGUYỄN TRUNG VINH, Tổng Trưởng Bộ Tài Chánh DƯƠNG TẤN-TÀI, đại-diện
Cao-Ủy Phủ Việt-Nam: nhị vị DƯƠNG-HỒNG CHƯƠNG và ĐỖ-HÙNG và Việt-Kiều rất đông
không biết hết được. Bên Chánh-Phủ Pháp có Ông Đô-Trưởng thành Paris thay mặt
cho Quốc Trưởng Pháp, Ông Plas và Mattei đại-diện Ông Jacquet, Bộ-Trưởng Bộ
Liên-Hiệp-Quốc. Ngoài ra còn có Cô BA và Ô. Quang đem xe ra rước về ở Hotel
George V.
Các phóng-viên báo-chí, nhất là nhóm thợ săn ảnh
chen-chúc nhau đón chụp ảnh ĐỨC HỘ-PHÁP và phỏng vấn ĐỨC NGÀI. Về đến phòng, có
người theo xin thâu thanh những lời tuyên bố, thì ĐỨC HỘ-PHÁP phú cho Ô. Ngô
Khai- Minh thay mặt đọc một bài cho họ thâu-thanh. Từ đây tôi xin lấy giờ bên
Âu-Châu cho dễ, nếu chúng ta muốn tính giờ đối chiếu với giờ Saigòn, thì cứ
tính giờ Saigon sớm hơn Paris 7 giờ đồng-hồ.
* * *
PARIS:
15g00 Vợ
chồng Ông Henri Regnault đến viếng ĐỨC HỘ-PHÁP.
17g30 Đức
Hộ-Pháp mở một cuộc hội-nghị báo-chí tại salon nhà hàng (hotel George V) và
thết-đãi các đại-diện báo-chí một tiệc sâm-banh. Trong cuộc hội-nghị này ĐỨC
HỘ-PHÁP cho Ông Ngô Khai-Minh đọc lời tuyên-bố sau đây: (xin xem ở phần chót
của tập Nhựt-Ký). Trong lúc dự tiệc các đại-diện báo-chí có phỏng-vấn Đức
Hộ-Pháp về đường lối chánh-trị thì ĐỨC NGÀI đáp rằng "ĐỨC NGÀI sang Pháp với danh-nghĩa Cố-Vấn tối-cao của ĐỨC
QUỐC-TRƯỞNG, ĐỨC NGÀI sẽ gặp ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG và sẽ thỉnh ý ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG mà
thôi."
Báo-chí hỏi ĐỨC NGÀI có chống Cộng không? ĐỨC NGÀI
trả lời rằng: "chúng tôi là người
Tôn-Giáo, thay mặt Thượng-Đế cứu vớt tất cả con cái của NGƯỜI, nên dầu kẻ tội
lỗi hư-hèn nào cũng cứu vớt hết. Chỉ có Cộng-Sản không chịu nhìn-nhận lòng
tin-tưởng nơi Thượng-Đế là tự ý họ mà thôi."
20g00 Phó
Thủ-Tưởng NGUYỄN-TRUNG-VINH mời ĐỨC HỘ-PHÁP và trọn đoàn tùy-tùng đi ăn cơm nơi
một nhà hàng Huê-Kiều có đủ nhơn-vật trong Chánh-Phủ Việt-Nam đến dự. Ăn cơm
xong về đến phòng là 11 giờ đêm. Trời mưa và khí trời khá lạnh.
* * *
PARIS, 22-Mai-1954 (20-4-Gíap Ngọ).
Nghỉ một đêm đến sáng ngày ĐỨC HỘ-PHÁP thức dậy coi
khỏe-khoắn và vui-vẻ lắm. Các phóng-viên báo-chí và nhiều nhân-vật muốn đến
phỏng-vấn ĐỨC NGÀI, nhưng Ông Ngô Khai-Minh và anh em khuyên ĐỨC NGÀI từ hết
khách để nghỉ-ngơi một ngày cho thật khỏe. ĐỨC NGÀI ăn uống coi bộ ngon lành
lắm.
12g00 Ông
Trung-Tướng Nguyễn-Văn-Xuân, cựu Thủ-Tướng VIỆT-NAM mời ĐỨC NGÀI đến tư-gia ăn
cơm. Bữa cơm có Ô. Ngô-Khai-Minh, Ô. Nguyễn-Văn-Ba (em của Trung-Tướng XUÂN) và
Tôi cùng dự.
Vợ và con Ô. XUÂN tuy là đầm nhưng theo Việt-Nam
triệt-để. Vì bị kẹt bữa cơm, tôi không đi rước phái-đoàn đi theo bữa sau đặng.
Phải nhờ Ô. Quang đến rước và đưa về phòng ngủ.
14g00 Phi-cơ
chở phái-đoàn sau đến phi-trường Orly có Ông Quang và nhiều anh em khác đón
tiếp đưa về phòng nghỉ. Anh Bảo-Thế thuộc phái-đoàn Chánh-Trị thì đưa về ở tại
Hotel Royal, một chỗ với Ô. Hoạch, còn hai Ông Tá (Đại-Tá Lê văn Tất &
Trung-Tá Nguyễn Thái), Ô. Giáo-Sư TUY và em Sĩ-Tải Bùi Quang CAO thì đưa về ở chung
một chỗ ở Boulevard Saint Honore.
15g00 Sau khi
ăn cơm rồi, ĐỨC HỘ-PHÁP đi một vòng xem Châu-Thành Paris và rừng Boulogne, thật
là một xứ rỡ-ràng xinh-đẹp. Mùa nầy đi tới đâu đều thấy bông trổ đủ màu trông
thật đẹp mắt. Khi ĐỨC NGÀI trở về chỗ ở (Hotel George V) thì có Anh Giáo-Sư
Thượng-Tuy-Thanh, hai Ô. Tá và em CAO đến chờ chào ĐỨC NGÀI.
20g00 ĐỨC
HỘ-PHÁP đi Cannes chào ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG, có Đại-Tá TẤT, Ngô- Khai-Minh và Tôi
theo hộ-vệ ĐỨC NGÀI.
Từ bữa ĐỨC HỘ-PHÁP xuống phi-trường Orly thì luôn
luôn sở Công-An Pháp sắp đặt cuộc canh gát giữ an-ninh cho ĐỨC NGÀI châu-đáo.
Luôn luôn ở trước đường trong salon nhà hàng cho đến quanh phòng ở đều có người
mặc thường- phục, không có ra vẻ gì lính tráng để canh giữ ĐỨC NGÀI cẩn-thận.
Khi xe ĐỨC NGÀI rời khỏi Hotel George V để ra gare thì có 2 người lính đi xe
moto chạy trước dẹp đường, còn xe Công-An theo sau đưa. Dài theo đường có cả
trăm lính gát theo các ngã ba, ngã tư đường để bắt xe khác lại để xe ĐỨC NGÀI
đi thong-thả. Theo anh em bên này thì danh-dự từ trước đến giờ ít có ai đặng,
dầu Thủ-Tướng Việt-Nam cũng chưa có.
Ra đến gare thì có tất cả chánh-khách ở Cao-Ủy-Phủ
Việt Nam và nhiều nhơn-vật Việt-Pháp đưa đi lên xe vì không có lấy chỗ nghỉ gần
nhau đặng, nên để Ông Ngô-Khai-Minh ở chung phòng với ĐỨC HỘ-PHÁP đặng Ô. phụng
sự ĐỨC NGÀI, Ô. Đại-Tá TẤT và tôi thì ở chung nhau một phòng ở toa xe khác.
Phòng có giường nệm và buồng rửa mặt không thiếu một món chi. Lên xe Ô. TẤT và
Tôi có đến phòng ĐỨC NGÀI thăm và chơi một lúc mới trở về phòng. Ai nấy ngủ một
giấc ngon lành tới sáng thì xe tới Marseille. Thức giấc, trông phong-cảnh bên
ngoài thật cực-kỳ xinh-đẹp, xứ mình ngoại trừ vịnh HAÏ-LONG chưa dễ có chỗ nào
bằng. Xe chạy dọc theo bờ biển, có lúc chạy ngang qua hang núi tối-tăm, lúc
trên đảnh cao, lúc đường hầm. Nhìn ra bên thì Núi, bên thì biển, sơn-thủy đủ
đầy, tòng-bá xanh tươi, hoa rừng đượm đủ màu sắc, lại thêm vườn nho, vườn cây
trái chen lẫn nhau xem thật là ngoạn-mục. Nhà cửa ở bên này cất toàn gạch ngói,
cũng có nhà nguy nga lộng-lẫy mà cũng có nhà nhỏ bé một căn, nhưng chẳng lúc
nào thấy nhà lợp tranh như ở xứ mình.
* * *
Ngày 21-4-Gíap Ngọ (23
Mai 1954):
9g00 (Sáng) Xe lửa ghé gare Cannes. Phái-đoàn của ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG đón tiếp
rước ĐỨC NGÀI và đoàn tùy-tùng đến nghỉ tại Nhà hàng (Hotel Martinez) ngó mặt
ra biển. Chiều 4 giờ ĐỨC QUỐC TRƯỞNG tiếp tại biệt-điện Thorenc.
11g00 (trưa). Ô. Phạm-Lê-Bông một đại-biểu Bắc-Việt đến viếng ĐỨC NGÀI và
mời luôn đoàn tùy-tùng đi dùng cơm. Bên này đủ rau cải (légumes) và trái cây nhiều
lắm, lại thêm có fromage. Đi đến đâu gọi bồi làm đồ chay rất gọn, nghĩa là nấu
với bơ là đặng.
2g00 (trưa) Dùng cơm xong, lấy xe chạy dọc theo bờ
NICE. Giờ nầøy bên ta nóng-bức, trái lại nơi đây người ta đi chơi hoặc làm công
việc mua bán rộn rịp vì buổi sáng lạnh người ta nghỉ đến 9 giờ mới thức và mới
bắt đầu có người đi lai rai ngang đường, còn giờ này thì tấp-nập thiên-hạ, xe
hơi quá nhiều không quen tay lái ắt là bị đụng. Đường đi Cannes qua Nice
phong-cảnh rất xinh-đẹp.
4g00 chiều. Xe trở lại điện Thorenc. Đến thềm thì
có nhơn viên V/P QUỐC- TRƯỞNG đón tiếp đưa vào salon. ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG tiếp ĐỨC
HỘ-PHÁP liền trong một phòng riêng, còn đoàn tùy tùng thì dùng trà ngoài
V/Phòng.
Sau khi tiếp chuyện với QUỐC TRƯỞNG gần 2 tiếng
đồng hồ, ĐỨC NGÀI tỏ vẻ hài-lòng lắm. ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG hứa sẽ lên Paris gặp ĐỨC
NGÀI. Trước khi ra về ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG mời đoàn tùy tùng vào tiếp chuyện
niềm-nỡ.
6g00 chiều. Sau khi ra khỏi Biệt-Điện, Thủ-Tướng
BỬU-LỘC mời ĐỨC NGÀI và đoàn tùy-tùng đến nhà hàng Majestic dùng cơm, Thủ-Tướng
BỬU-LỘC và Bác-Sĩ Long tiếp chuyện vui-vẻ, đến 8 giờ mãn tiệc. ĐỨC NGÀI ra gare
đi chuyến xe chiều về PARIS. Nhân viên V/P Quốc-Trưởng và V/P Thủ-Tướng đưa tận
gare (mùa này ngày dài đêm ngắn rõ rệt lắm, sáng tới 3, 4 giờ là thấy sáng bét
rồi, còn tối thì đến 8 giờ cũng còn sáng trắng, đến 9 giờ là bắt đầu tối).
8g15 Xe lửa
đến Cannes, ĐỨC HỘ-PHÁP và Ô. Ngô-Khai-Minh cùng chung phòng, còn Ô. Đại-Tá Tất
và Tôi cũng ở chung một phòng như đêm trước. Lên xe sắp đặt xong là đã khuya,
ai nấy đều ngủ. Hừng sáng xe đến Lyon. Tôi thức sớm mở cửa xem phong-cảnh, đồng
ruộng phì-nhiêu không có đất bỏ hoang, bò ngựa thả ăn ngoài đồng như bên mình.
Buổi trưa ấm-áp người ta làm việc luôn đến chiều gần 8 giờ mới nghỉ.
* * *
Ngày 22-4 Gíap Ngọ (24 Mai 1954):
8g00 Sáng. ĐỨC HỘ-PHÁP thức dậy rửa mặt (trên xe có
bồn rửa mặt, nước nóng, xà- bông, khăn lau mặt ...). Ô. Minh gọi bồi dọn đồ lót
lòng. ĐỨC NGÀI khỏe-khoắn và vui-vẻ.
9g00 sáng. Xe lửa cập gare PARIS, các nhơn-vật
Cao-Ủy-Phủ và anh em bổn-bộ đón tiếp và đưa ĐỨC NGÀI về phòng. Trong lúc ĐỨC
HỘ-PHÁP đi Cannes, dầu trên xe, bận đi cũng như bận về hay lúc ĐỨC NGÀI ngủ,
cũng có Công An canh gát cẩn-thận lắm.
11g00 trưa. Ông LANIEL, Thủ-Tướng Pháp tiếp ĐỨC
HỘ-PHÁP tại Điện Matignon. Cùng đi với ĐỨC NGÀI có Ô. Ngô-Khai-Minh, Ô. Nguyễn-Văn-Ba
(Em Ô. Xuân) và Tôi. Mới đến, Ô. Bộ-Trưởng Liên-Quốc Marc Jacquet rước ĐỨC NGÀI
vào phòng riêng. Cuộc hội-kiến nửa giờ đồng-hồ. Lúc ra về ĐỨC NGÀI tỏ vẻ vui ...
Tình hình chánh-trị mấy ngày trước khi ĐỨC HỘ-PHÁP qua Paris biến chuyển nhiều
nỗi khó khăn lắm, các chánh-khách tỏ vẻ âu-lo. Bản hiệp-ước đã đăng trong báo,
người ta phao đồn là đã ký rồi, nhưng qua đến đây mới hay là chưa ký. Tình hình
coi như đến hồi bế-tắc (Bản hiệp-ước đã được ký vào ngày 4-6-1954).
Tất cả mọi người hiện nay ở Ba-Lê đều chú-ý ĐỨC
HỘ-PHÁP và trông mong nơi ĐỨC NGÀI như một cứu-tinh. Chúng tôi cầu-nguyện cho
cuộc hội-kiến giữa ĐỨC NGÀI và Chánh-Phủ Pháp sớm đem lại sự kết-quả thắng-lợi
cho TỔ- QUỐC VIỆT-NAM.
01g00 trưa. ĐỨC NGÀI trở lại phòng và nghỉ trưa, từ
hôm qua đến nay, ngoài cuộc hội-nghị báo-chí ĐỨC NGÀI không tiếp phóng-viên nào
hết.
03g00 chiều. ĐỨC HỘ-PHÁP sau khi điểm-tâm, tiếp
khách luôn đến 6 giờ. Anh em Việt-Kiều đến rất đông, mỗi người đều đưa một
ý-kiến.
06g30 Chúng tôi lại thăm anh Bảo-Thế tại Hotel
Fiedland Royal, bịnh anh thuyên-giảm một phần, sẵn dịp chúng tôi đồng lại thăm
ĐỨC HỘ-PHÁP ở Hotel George V, phòng số 4/1.
* * *
Ngày 25 Mai 1954:
Trọn ngày ĐỨC HỘ-PHÁP
không có đi đâu chỉ tiếp khách tại phòng. Buổi sáng ĐỨC NGÀI tiếp chuyện với
quí Ông:
1. Nguyễn-An-Mỹ Con của
Ô. Nguyễn-An-Ninh, giúp việc cho Việt-Nam Presse.
2. Nguyễn-Văn-Thành,
đại-diện cho Trung-Tướng Xuân đến bàn việc lập Mặt-Trận Quốc-Gia Thống-Nhứt.
3. Bùi-Thế-Phúc, chồng
của Cô Trà là cháu nội Bà Đốc-Phủ TRANG (bạn đời cố Chánh Phối-Sư Ngọc Trang
Thanh), hiện làm Giám-Đốc VN/Presse.
4. Phạm-Lê-Bông,
đại-diện Bắc-Việt, bàn việc thành lập Ủy-Ban giao-tiếp Pháp-Việt để tìm và
xây-dựng đường lối thiết-thực.
04g00 chiều. Ông
Trần-Vinh,Trưởng-ban Nghi-lễ Cao-Ủy-Phủ Việt Nam đến bàn và sắp đặt chương
trình ngày mai ĐỨC HỘ-PHÁP đi viếng và làm Lễ ở chùa thờ Chiến-Sĩ Trận-Vong
Việt Nam tại Nogent-Sur-Marne và buổi chiều tới đặt tràng-hoa ở mộ Chiến-Sĩ
trận-vong tại Arc-de-Triomphe. Công việc sắp đặt trọn buổi chiều mới xong.
* * *
Ngày 26 Mai 1954:
09g00 sáng. Đoàn
tùy-tùng tựu họp đủ mặt tại Hotel George
10g00 sáng. Nội đoàn
khởi-hành một lượt, đi trước là 2 Cảnh sát cởi xe Moto dẹp đường, kế đó xe của ĐỨC
HỘ-PHÁP, sau là xe tùy-tùng và xe của Công-An theo hộ-vệ. Đường đi từ Paris đến
Nogent-sur-Marne xa trên 30 km . Hai bên toàn nhà
lầu từ 4, 5 từng sấp lên cất liền nhau. Phố buôn bán sung-túc, xe hơi chen chúc
nếu không có Cảnh-Sát dẹp đường thì đi lâu lắm. Thật là một thành phố lớn không
thể tưởng tượng. Hai Cảnh-Sát lái xe Moto cũng là tay chạy tuyệt-diệu, xe chạy
hết tốc-lực mà người buông tay để ra dấu khoát xe dẹp lại hai bên để cho xe ĐỨC
NGÀI đi thong thả. Hai xe Moto chạy trước bóp kèn theo điệu xe chửa lửa bên
mình, xe nào nghe đều phải dẹp lại hết. Cảnh-Sát đã có sẵn mỗi ngã đường, bắt
chận xe, họ có téléphone kêu chuyền nhau từng phút cho hay trước thiệt là cách
sắp đặt hết sức châu-đáo chỉ dành cho những vị QUỐC-TRƯỞNG mới đặng.
Đoàn xe đến Nogent-Sur-Marne vào lối 11 giờ trưa,
xe dừng lại tại cửa ngỏ thì có nhiều nhơn-vật đón tiếp trong ấy có Ông
Trần-Vinh, Trưởng-Ban Nghi-Lễ, thay mặt Chánh-Phủ Việt Nam và Đại-Tướng DIO
thay mặt cho Chánh-Phủ Pháp. Ngoài ra còn có trọn ban Quản-Trị Chùa niềm-nỡ
chào mời. Trưởng-Ban là Ô. Boso, Cựu Thống-Sứ Lào khi trước, năm nay đã 83
tuổi, lưng còm mà xem khỏe mạnh. Gặp ĐỨC NGÀI nhìn Ô. là Thầy dạy học khi xưa
Ô. mừng lắm.
Ngôi chùa ở giữa một khu rừng, xem cảnh thanh-nhàn,
u nhã và đẹp vô cùng. Cất toàn bằng cây do tay thiện nghệ của Trường Bá-Nghệ
Thủ-Dầu-Một làm sẵn chở qua ráp. Trước cảnh này ai nấy đều ngùi-ngùi nhớ nơi cố
thổ. Vào chùa Ô. Từ đón tiếp và đưa ĐỨC NGÀI ra hậu-đường thay Tiểu-Phục Vàng,
đội Mão và mang giây SẮC-LỊNH xong ra làm lễ. Tôi cũng mặc Đạo-Phục. Ra Đại
Điện, ĐỨC NGÀI quì giữa, Anh Giáo-Sư TUY và TÔI quì sau, còn mấy anh em kia và
quan-khách đều đứng hầu. ĐỨC NGÀI niệm hương rồi lạy, chúng tôi đồng lạy theo.
Xong rồi trở ra ký tên vào quyển sổ vàng kỷ-niệm,
ĐỨC HỘ-PHÁP và đoàn tùy-tùng xem phong-cảnh chung quanh Chùa một hồi rồi ra về.
Trọn cuộc lễ này đều đặng chụp hình thường và quay phim điện-ảnh.
Ra về, tức cấp Cảnh-Sát đánh điện-thoại cho hay giữ
trật tự các nẽo đường. Hai lão cởi Moto mà tiếng tục gọi là Motard, cũng như
Chauffeur mà người ta gọi là Chauffard, khởi đi đầu và dẫn đường trở về cho tới
chỗ mớiø thôi.
03g00 chiều. Đúng giờ ai nấy đều sửa soạn đặng ra
đặt tràng hoa tại đài kỷ-niệm Arc-de-Triomphe, nơi mồ Chiến-Sĩ vô-danh. ĐỨC
HỘ-PHÁP mặc Tiểu-Phục, phần Tôi và Anh Giáo-Sư cũng mặc Tiểu-Phục theo hầu.
Xe đi cũng có hai Motards dọn đường và lính gát như
buổi sáng và đúng 3 giờ thì đậu ngay Arc-de-Triomphe. Bên Pháp thì có Tướng
Colliou, Gouverneur Militaire de Paris thay mặt Chánh-Phủ Pháp và Quân-Đội đón
tiếp, còn bên Việt thì có Ô. Trần-Vinh (Chef de Protocole) Trưởng-Ban Nghi-Lễ
Cao-Ủy V.N. tiếp đón. Có nhiều nhân-vật Pháp Việt khác tiếp đón rất đông nhưng
không biết tên. Hai bên Đài thì có đoàn Vệ-Quân (Garde de Républicaine) bồng
súng chào. ĐỨC HỘ-PHÁP đến trước Quốc-Kỳ đứng chào thì giàn Nhạc thổi bản
Quốc-Thiều Việt Nam và Quốc-Thiều Pháp.
Dứt tiếng Nhạc, ĐỨC HỘ-PHÁP đặt tràng-hoa trên mồ
Chiến-Sĩ vô-danh (Tombe du soldat inconnu) Ô. Giáo-Sư Tuy và Tôi khiên cái
tràng-hoa ấy phụ với ĐỨC NGÀI. Dựng tràng-hoa xong, ĐỨC NGÀI cầu-nguyện vài
phút rồi Ô. Tuy và Tôi đặt tràng-hoa ấy xuống và trở ra đứng chào. Nhạc đánh,
dứt tiếng Nhạc ĐỨC HỘ-PHÁP trở ra chào đoàn Vệ-Quân rồi lên xe. Các quan-khách
đưa tận xe. ĐỨC NGÀI bắt tay lần chót và ký vào sổ vàng rồi lên đường. Theo anh
em bên nầy cho biết thì cuộc tiếp rước như thế là long-trọng lắm, vì đoàn
Vệ-Quân (Garde Républicaine) nầy và giàn nhạc của họ chỉ để tiếp rước các vì
Vua Chúa cùng Quốc-Trưởng các Cường-Quốc mà thôi, thường thì dùng lính Lục-Quân
mà thôi.
04g00 chiều. ĐỨC HỘ-PHÁP an-nghỉ, tất cả anh em
hiệp tại phòng luận-bàn vui-vẻ.
* * *
Ngày 27 Mai 1954:
06g00 sáng. Tôi dậy sớm
đánh máy bản nhựt-ký (8 giờ); nghe tiếng động bên phòng, ĐỨC NGÀI chạy qua
vui-vẻ báo tin rằng trong đêm ĐỨC NGÀI có hội-kiến với ĐỨC CHƯỞNG-ĐẠO
NGUYỆT-TÂM CHƠN-NHƠN, ĐỨC CHƯỞNG-ĐẠO có dạy nhiều việc và có cho ĐỨC NGÀI bài
thi. Tôi xin chép lại cho anh em thưởng-thức:
"
Khởi điểm vinh-quang đã vẽ màu,
Giang-San đất Việt giá là bao,
Nền Nhân Câu-Tiễn vừa chen bước,
Cửa
ải Phù-Ta đã mở vào.
Mong
lịch-duyệt nay đà lịch-duyệt,
Muốn thanh-cao đã đặng thanh-cao.
Tiên Rồng đã gặp hồi phong vũ,
Thay đổi Càn-Khôn thử thế nào?".
09g00 sáng. ĐỨC HỘ-PHÁP
và đoàn tùy-tùng sửa-soạn đi viếng Điện Versailles
Từ Paris về Versailles 20 km , xe chạy cũng có nửa giờ, vì xe tấp-nập phải bị
kẹt hoài, nhờ người ta biết số riêng, xe của ĐỨC HỘ-PHÁP đến được vô luôn trong sân Điện.
Theo tục-lệ nơi đấy thì xe tư-nhơn phải đậu ngoài đường, chỉ có khách đặc-biệt
Vương-Giả hoặc Sứ-Thần các nước mới được vô sân.
Xe vừa ngừng có người đến tiếp đưa đi xem tỉ-mỉ từ
phòng và giải-thích từng chỗ. Thiệt là một kỳ-quan chưa từng thấy. Mỗi một cái
phòng là một kho tàng vô giá, một tấm khảm trải dưới gạch cũng đáng giá mấy
trăm triệu rồi. Điện nầøy cất hồi đời Vua Louis thứ 14, vào năm 1668, mà nay
người ta vẫn giữ còn nguyên-vẹn. Hư đâu sửa đo,ù nên xem còn mới hoài. Mấy nấc
thang, cột và tường đều là cẩm-thạch tốt vô cùng, có gân và bông thiệt đẹp.
Theo người hướng-đạo nói thì đá cẩm-thạch này đếm ra trong đó có tất cả là 144
màu khác nhau.
Đến một cái phòng có để cái đồng-hồ, từ máy-móc đến
cái võ ngoài, thảy đều bằng vàng hết. Cái đồng-hồ đó làm từ đời vua Louis thứ
14, đến nay gần 300 năm rồi mà vẫn chạy tốt đúng giờ. Cái võ đồng-hồ tượng-hình
một đền Vua, khi ĐỨC HỘ-PHÁP vừa đi đến đó thì đúng 10 giờ, đồng-hồ khởi gỏ,
máy chạy, tức thì Đền Vua mở cửa. Vua Louis 14 trong đền bước ra, thì có nhạc
đánh chào, mỗi giờ thì đánh một bản khác, bản nhạc vừa dứt thì đồng-hồ gõ 10
tiếng, Ông Vua bước vô, cửa Đền đóng lại. Tất cả những công việc vừa kể là tự
trong máy đồng-hồ một mình nó tự-động mà thôi, chớ không có ai rớ tay vào đó
hết. Đây là nói sơ một chuyện chớ muốn kể cho hết thì cầu viết một cuốn sách to
tướng cũng chưa chắc là đầy đủ. Người hướng-đạo còn dẫn xem phòng Vua Ngự,
phòng tiếp khách Sứ-Thần, phòng ăn, phòng âm-nhạc, phòng khiêu-vũ, phòng
tiếp-khách của Hoàng-Hậu. Nào là phòng ngủ của Vua, phòng ngủ của Hoàng-Hậu.
Hai phòng này khít vách với nhau và có một cái cửa nhỏ bí-mật để qua lại. Nếu
không ai cho mình biết thì không tài nào tìm thấy cửa ấy. Nhờ vậy mà khi
phong-trào cách-mạng Pháp nổi lên, dân chúng Paris dấy lên kéo vô cướp Điện,
kiếm bắt Vua và Hoàng-Hậu thì Bà Hoàng buổi ấy mới thoát thân kịp.
Điện Versailles rất rộng lớn. Nếu vào đó chưa ai dẫn ra, chưa chắc biết
đường ra. Sau khi xem xong về đến chỗ trọ là hơn 12 giờ trưa. ĐỨC NGÀI
nghỉ, còn anh em dọn dẹp trang-hoàng salon để đúng 3 giờ rưởi tiếp Ô. Bộ-Trưởng
Mécheri, vị thay mặt Tổng-Thống COTY đến viếng ĐỨC HỘ-PHÁP.
03g thiếu 5 chiều. Ô. Ngô-Khai-Minh, Ô. Đại-Tá TẤT
và Tôi đồng đón tại cửa rước khách. Đúng giờ có xe đến. Vị đại-diện vừa bước
xuống xe thì có chúng tôi tiếp liền đưa vào thang máy lên đến cửa phòng. Sau
khi nhận chuông, Trung-Tá Thái mặc võ-phục rước vào salon. Ông Ngô Khai-Minh
qua phòng bên thỉnh ĐỨC NGÀI. Chủ-khách bắt tay chào mừng. Chúng tôi rút êm qua
phòng bên cạnh.
Câu chuyện kéo dài trót một giờ đồng-hồ, khi tiếp
chuyện xong ĐỨC NGÀI cho gọi đoàn tùy-tùng giới-thiệu với Ô. Bộ-Trưởng. Tất cả
đàm-đạo có vẻ thân-mật, đến 4g30 Ô. cáo-từ về.
Ô. Mécheri trước khi ra về có hứa với ĐỨC HỘ-PHÁP
ngày mai đúng 6g30 chiều Tổng-Thống COTY sẽ rước ĐỨC NGÀI tại điện Élysée. Cuộc
gặp-gỡ này thật là đặc sắc tỏ ra rằng Tổng-Thống Pháp rất kính-nể ĐỨC HỘ-PHÁP.
Đáng lẽ ĐỨC NGÀI phải đến yết-kiến Tổng-Thống ngay khi đặt chơn lên đất Pháp.
05g00 chiều Ô.
Henri Regnault, đại-diện Người Pháp của ĐẠO, đến chào mừng ĐỨC NGÀI. Cuộc
hội-đàm có Tôi và ông Giáo-Sư TUY dự-thính. Sau hồi đàm-luận, ĐỨC HỘ-PHÁP có
hứa sáng 29-5-54, đúng 9 giờ,ø tới thăm bà Regnault vì bà đang bịnh.
Đến 6 giờ chiều, Ông Regnault sửa-soạn ra về thì có
Ông Phạm Lê-Bông và Ô. Nguyễn-Đệ: Đổng-Lý Văn, Võ-Phòng của QUỐC-TRƯỞNG đến
yết-kiến ĐỨC NGÀI. Trong khi ĐỨC HỘ-PHÁP tiếp Ô. Nguyễn-Đệ thì chúng tôi tiếp
Ô. Phạm Lê-Bông ở phòng bên cạnh. Sau một tiếng đồng-hồ Ô. Nguyễn-Đệ qua phòng
chúng tôi, để Ông Phạm Lê-Bông hội-đàm với ĐỨC NGÀI. Ông Nguyễn-Đệ cùng tôi là
bạn học cũ ở Trường Luật Hà-Nội, nên câu chuyện giữa Ông và Tôi rất thân mật và
vui vẻ. Ông nhờ Tôi giải-bày cùng ĐỨC HỘ-PHÁP tấm lòng tôn-trọng của Ông đối
với ĐỨC NGÀI và Ông yêu-cầu Tôi nói với ĐỨC HỘ-PHÁP đừng kể những lời dèm-pha
của kẻ không bằng lòng Ông.
Khi khách về rồi, ĐỨC HỘ-PHÁP thuật lại rằng Ông
Nguyễn-Đệ đối với ĐỨC NGÀI rất cung kính. Trong khi nói chuyện Ông kêu ĐỨC NGÀI
là ĐỨC THÁNH CHA (Saint Père).
* * *
Ngày 26-4-Gíap-Ngọ (28
Mai 1954):
6g15 chiều. ĐỨC HỘ-PHÁP
và đoàn tùy-tùng sửa-soạn vào Điện Élysée. Hai xe Motards chực sẵn đưa đường.
Đến Điện, ĐỨC HỘ-PHÁP
vừa bước xuống xe là có thợ chụp ảnh và quây phim. Nơi đây nghiêm trang hơn
các chỗ khác. Phóng-viên thường (chụp ảnh) không đặng vào, chỉ có thợ chụp ảnh
của Cao-Ủy-Phủ VN và của Actualités Francaises được vào mà thôi. Đã vậy mà còn
phải xin phép trước mới đặng. ĐỨC NGÀI đi đến đâu họ theo đến đó. Chụp ảnh quây
phim xong, 3 ngày sau họ đem ra chiếu vào các rạp hát bóng.
Bước vào Điện Ô. Mécheri đón tiếp vào salon. Vì đến
trước 7 phút nên Ô. Mécheri đưa đi xem các phòng: Phòng tiếp các Sứ-Thần, phòng
nhóm Tòa Nội-Các (Conseil des Ministres) phòng nhóm quốc-hội v.v.. Điện này
giống Điện Versailles. Khi xưa là biệt-điện của Bà Hoàng Pompadour, kiến-trúc
theo lối như ở Versailles, thật là một kỳ-quan của thời xưa để lại.
Lúc còn đang chờ hội-kiến cùng Tổng-Thống, bỗng Bà
Coty đi ngang qua phòng được Ô. Mécheri giới-thiệu ĐỨC NGÀI và đoàn tùy-tùng,
niềm-nỡ chào hỏi và khi Bà được biết mục-đích ĐỨC NGÀI qua đây thì Bà tỏ vẻ vui
mừng chẳng xiết. Đúng giờ, Tổng-Thống COTY mời ĐỨC NGÀI luôn cả đoàn tùy-tùng
vào phòng Tổng-Thống, phải đi ngang qua các Văn, Võ-Phòng, mỗi chỗ Ô. Mécheri
đều giới-thiệu. Tổng-Thống đón chào tại cửa và rước vào phòng. Câu chuyện rất
thân-mật. Tổng-Thống cho mời mấy vị Cộng-sự để giới-thiệu với ĐỨC HỘ-PHÁP rồi
cùng trò chuyện vui vẻ. Sau đó mời ĐỨC NGÀI cùng chúng tôi sang phòng bên cạnh
dùng rượu bánh. Có một điều chúng tôi không đặng hiểu, là trên mỗi mâm rượu hay
bánh và thuốc đem lại đều có thắp một cây đèn cầy. Tiếp đãi trên nửa giờ hai
nhân-vật tỏ vẻ rất luyến-ái trong cuộc gặp-gỡ này, ĐỨC NGÀI từ giã ra về.
* * *
Ngày 29 Mai 1954:
09g00 sáng. ĐỨC HỘ-PHÁP
đi thăm Ông Henri Regnault. Gặp Bà đang bịnh ĐỨC HỘ-PHÁP an-ủi rất lâu; đến 11
giờ mới từ-giã ra về và xin gởi lại giúp số tiền thuốc.
11g10 sáng. Xe vừa về
đến cửa, Ô. Minh báo-cáo rằng Thủ-Tướng BỬU-LỘC đang chờ yết-kiến tại Hotel
Raphael. Đến nơi nhơn viên VP/Thủ-Tướng đón tiếp và đưa ĐỨC NGÀI tận phòng. Thủ-Tướng rất niềm-nở.
ĐỨC HỘ-PHÁP có kể chuyện mấy hôm đi thăm Thủ-Tướng Laniel, Phó Thủ-Tướng Paul
Reynaud và Tổng-Thống Coty cùng các nhơn vật khác ... Thủ-Tướng Bửu-Lộc tỏ vẻ
vui mừng và định sáng hôm sau trở về Saigon, nhưng rồi huỡn lại và chiều đi
Cannes báo tin và thỉnh ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG về Paris hội-kiến với ĐỨC HỘ-PHÁP. Câu
chuyện kéo dài đến 12g30 ĐỨC NGÀI cáo-từ.
04g00 chiều. Ông Giáo-Sư Gustave Meillon đến thăm
ĐỨC NGÀI, có vẻ hiền-hậu và khiêm-tốn. Ông này đang nghiên-cứu về Đạo và đang
viết một quyển sách bằng Pháp-Văn về Đạo Cao-Đài. Ông rất chăm-chỉ từng câu khi
ĐỨC NGÀI giải-thích về Đạo và hứa sẽ cố-gắng viết cuốn sách này cho đầy-đủ. Hỏi
Ô. chừng nào xuất-bản, thì Ô. trả lời rằng cần một năm nữa mới có thể xuất-bản,
vì viết rồi còn phải xem đi xem lại năm mười lần và phải cần tìm tài-liệu
khảo-cứu cho thiệt châu-đáo để cuốn sách ấy có thể đưa vào HÀN-LÂM-VIỆN
(Académie) vì Ông cho rằng sáng-tác một tác-phẩm là trọng-hệ lắm, nếu sơ-sót
thì không làm sao lấy lại đặng.
05g00 chiều. Đại-Úy Jansson đến viếng, Ô. Meillon
kiếu-từ. Ông Jansson rất vui mừng đặng gặp ĐỨC HỘ-PHÁP vì khi trước Ô. có ở
Tây-Ninh. Ông cũng ngỏ ý muốn thăm Ông Tất và Ông Thái, và hứa giới-thiệu hai
Ông này cho Đại-Úy Malaon hiện ở Paris.
07g00 chiều. Ông Phạm Lê-Bông đến viếng ĐỨC HỘ-PHÁP
với Ô. Hugues. Sau khi nghe ĐỨC HỘ-PHÁP bày-giải tình-hình, hai Ông rất
tán-thành và hứa sẽ đem vấn-đề VN ra Quốc-Hội Pháp để giải-quyết và còn ngỏ ý
muốn ĐỨC NGÀI tỏ sự tình giữa Hội một ngày gần đây. Ông cũng hứa sẽ bàn lại với
các bạn Nghị-Viên đồng-chí với Ô. và xin phép hôm nào khác sẽ đến đông hơn để
chào ĐỨC NGÀI.
* * *
Ngày 28-4-Gíap-Ngọ (30
Mai 1954):
09g00 sáng. Hai em Hiển
và Kiển cùng đi với Ông Serge Vanony đến ra mắt ĐỨC HỘ-PHÁP. Ông Vanony bày-tỏ
những nỗi khó-khăn trong việc xin phép sang Tây-Ninh, Việt-Nam, để học Đạo.
Hiện nay Chánh-Phủ Pháp còn buộc Ông phải có giấy chứng của một người nào ở Việt Nam
Nghe ĐỨC HỘ-PHÁP giảng-giải đến 11g Ông mới
kiếu-từ.
11 g30 trưa. Ông Đỗ-Hùng (Từ-Hàn Hội-Đồng Quốc-Gia
Liên-Kết, tùng-sự V/P Tổng-Thống) đến hồi 10g30 nhưng ĐỨC NGÀI bận khách
Vanony, nên Tôi rước cụ Đỗ-Hùng sang phòng bên cạnh tiếp chuyện trên tiếng
đồng-hồ. Chờ lâu Cụ xin phép khi khác đến. Lúc Tôi tiễn Cụ ra cửa ĐỨC HỘ-PHÁP trông
thấy mời Cụ lại sang phòng bên cạnh và tiếp chuyện. Tôi phải hầu chuyện với
Serge Vanony và hai cậu Hiển/Kiển. Câu chuyện của ĐỨC HỘ-PHÁP và Cụ Đỗ-Hùng kéo
dài đến 12g. Cụ Đỗ-Hùng cùng Vanony và Hiển/Kiển đồng kiếu-từ.
08g00 chiều. Ông Giáo-Sư (Professeur) Pièrre Max
kiêm ký giã đến ra mắt ĐỨC HỘ-PHÁP để hiểu biết quan-niệm của ĐỨC NGÀI về
thời-cuộc hiện tại. Sau khi nghe ĐỨC NGÀI bày-giải, Ông rất vui-thích, hứa làm
phúc-sự đệ lên cho Hội-Đồng Nội-Các tỏ-tường. Ông xin phép ĐỨC NGÀI cho Ông
giới-thiệu nhiều nhân-vật trong giới chánh-trị và Tôn-Giáo, và nếu ĐỨC NGÀI
chấp-thuận thì Ông sẽ dẫn tới. ĐỨC NGÀI chấp-thuận lời Ông xin.
* * *
Ngày 31 Mai 1954:
09g00 sáng. ĐỨC HỘ-PHÁP
sai hai Sĩ-Quan hầu-cận đi biếu-tặng vật-phẩm (mua bên nhà) cho Bà Tổng-Thống
R. COTY và Bà Thủ-Tướng Laniel, còn phái-đoàn của NGÀI thì lo tiệc đãi trong ngày lễ
sanh-nhựt. ĐỨC NGÀI mời khách 150 người.
10g00 sáng. Ông Jacque Frymoth phóng-viên hình-ảnh
báo Interpress đến biếu ĐỨC NGÀI một tấm hình mà Ông đã chụp trong mấy ngày qua
tại Điện Élysée. Ông cũng xin với ĐỨC NGÀI cho phép lấy một bức Chơn-Dung đang ngồi
xem sách và xin theo ĐỨC NGÀI để lấy ảnh khi đến "Công-Thần-Miếu"
(Panthéon).
10g30. Ông Phạm Lê-Bông đến có dẫn theo hai Nghị-Sĩ
Pháp đến chào ĐỨC NGÀI và xin bày-tỏ quan-niệm. Mấy Ông tỏ ý sẵn-sàng ủng-hộ
ĐỨC NGÀI.
11g30. Ông Phó Chủ-Tịch Hội-Đồng Quốc-Gia Liên-Kết
đến tiếp chuyện cùng ĐỨC NGÀI. Sau khi nghe ĐỨC NGÀI giải-thích quan-niệm,
hình-thức Hội-Đồng Quốc-Gia, Ông xác-nhận là đúng. Câu chuyện kéo dài đến 12 giờ,
Ông cáo-từ.
01g00 trưa. Viếng Điện Panthéon.
02g50. Đúng 3 giờ xe tới cửa, Ông Trưởng-Ban
Nghi-Lễ Cao-Ủy-Phủ VN đón tiếp ĐỨC NGÀI. Điện Panthéon là một tòa nhà nguy-nga
lộng-lẫy. Những bức vẽ thật sắc-sảo từ mấy trăm năm vẫn linh-động mà Họa-Sĩ đời
nay chưa hề vẽ nỗi. Giữa Điện có một bức vẽ trên trần, màu sắc rực rở, nhờ nóc
Đền lợp kiếng, mỗi giờ mặt Trời xây chìu, thì bức vẽ ấy đổi màu luôn luôn. Theo
sự tích thì Đền này là nhà Thờ, khi xưa thờ Bà Thánh Sainte Génévière tức là Bà
Thánh Bảo-Hộ thành Paris (Patronne de Paris). Trên tường cò nhiều hình-ảnh tả
về lịch-sử của Bà từ khi còn nhỏ đến lúc già. Có một bức họa lúc thành Paris bị
vị vua bạo-tàn Attila của nước Tàu sang sát-phạt Âu-châu, không chừa một nước
nào. Chỗ nào Ông đi qua không còn một cọng cỏ. Lúc Attila kéo binh đến cận
thành Paris thì dân-sự kinh-tâm, kể chết 10 phần. Bà Sainte Génévière là người
Tu đứng ra kêu gọi dân chúng vững tâm tổ-chức cuộc phòng-thủ và cầu-nguyện ĐỨC
CHÚA TRỜI cứu cho. Có lẽ vì nhà thờ huyền-diệu Thiêng-Liêng nên khi Vua Attila
kéo binh đến trước thành mà lại không vào lại kéo binh đi vòng bọc qua phía hậu
thành rồi đi luôn. Một bức vẽ khác là lúc thành Paris bị nạn đói, thiên-hạ chết
không biết bao nhiêu, Bà Sainte Génévière, một mặt cầu-nguyện, một mặt tổ-chức
kêu gọi các nơi tiếp-tế. Nhờ vậy thành Paris mới thoát qua nạn đói. Bà hưởng
thọ 93 tuổi. Về sau đến đời Vua Napoléon người ta dời thờ Bà nơi khác và lấy
Đền nầy làm Báo-Ân-Từ nơi chôn xác các danh-nhơn dưới từng hầm. Dưới hầm nầy
không có ánh-sáng mặt Trời, ban ngày mà vẫn phải thắp đèn mới thấy lối đi,
tường xây toàn bằng đá tiết ra khí chất lạnh lạnh. Cách kiến trúc Đền này chưa
từng thấy nơi nào bằng. Còn như Đền Versailles sánh với Đền-Thánh mình thì mình
chưa được một phần trăm. Nói về sức lớn thì phòng khiêu-vũ, gọi là phòng kiếng
(vì vách khảm toàn bằng kiếng rọi mặt nguyên miếng lớn thật tốt) cũng xấp-xỉ
cái Đền-Thánh mình rồi, nếu kể nguyên cái Đền thì sức lớn không biết bao nhiêu.
Đền Panthéon tuy nhỏ hơn Đền Versailles nhiều,
nhưng sánh với Đền-Thánh ta thì lại hơn ta thập bội. Từ dưới lên đến chót nóc,
cao 75 thước, còn Đền-Thánh ta chỉ có 35 thước. Kiến-trúc Đền này toàn bằng đá
cục cả thước bề mặt dồi láng bóng. Cục này chồng lên cục kia khi trịt có lót
miếng chì mỏng chớ không dùng ciment. Cột hai người ôm chưa giáp toàn bằng đá
nguyên cục dồi tròn và bóng láng, lớn hơn một cột Đền-Thánh mình bằng hai rưởi,
còn bề cao cũng là hai rưởi. Viên đá nào cũng to tướng chồng-chất lên thành một
cái Đền nguy-nga đồ-sộ và chạm trổ cực-kỳ tinh-xão.
Người dẫn đường mở cửa hầm cho chúng tôi xem các
Ngôi mộ các danh nhơn. Khi đi đến mộ của ĐỨC CHƯỞNG ĐẠO NGUYỆT TÂM CHƠN NHƠN,
ĐỨC HỘ-PHÁP đốt nắm nhang đứng cầu nguyện, chúng tôi đứng bọc phía sau cũng
đồng cầu nguyện rồi xá ba xá.
Khi ra, người hướng-đạo dẫn lên một đường khác phía
trước rồi ĐỨC NGÀI và chúng tôi từ-giã ra về.
4g30 chiều. Điện-thoại báo tin rằng có Ô. Tòa Weil
(bạn thân của Đức Hộ-Pháp) đến, xin lên thăm. ĐỨC NGÀI và Ô. gặp nhau hết sức
mừng rỡ ôm nhau hôn. Chuyện vãn hơn một giờ, Ô. Weil hứa sẵn-sàng giúp ĐỨC NGÀI
đắc-thành sở nguyện.
5g00 chiều. ĐỨC NGÀI còn đang đàm đạo với Ô. Weil,
thì có 03 phóng-viên báo Samedi-Soir đến xin phỏng-vấn về Đạo. Tôi phải tiếp họ
cho đến khi ĐỨC NGÀI mãn khách. Ô. Tòa Weil ra về, ĐỨC NGÀI tiếp ba phóng viên
và giảng-giải về mặt Đạo tại salon. Và trước khi kiếu từ, ba phóng viên xin
phép chụp 05 bức ảnh.
06g15 chiều. Đưa ba phóng viên ra cửa, ĐỨC NGÀI
liền tiếp Trạng-Sư Ngô Sách-Vinh đến từ lâu. Ô. Vinh vừa qua định đi Génève, và
trước khi đi Ô. đến thỉnh-giáo nơi ĐỨC NGÀI, đến 6g30 Ô. mới từ-giã ra về.
* * *
Ngày 01 Juin 1954:
Đại-Tướng Chevance
Bertin hứa đến rồi vắng mặt, nhờ vậy ĐỨC NGÀI rảnh khách buổi sáng.
03g00 chiều. ĐỨC
HỘ-PHÁP và bổn bộ đi viếng Điện Invalides, chỉ Ô. Giáo-Sư Tuy vắng mặt vì bị
cảm và Ô. Bảo-Thế còn dưỡng bịnh. Xe đến sân, có Ông Trần-Vinh và Phó
Giám-Đốc Điện Invalides đón sẵn, tiếp rước chúng tôi rất niềm nỡ. Nơi đây
thiên-hạ đi xem đông lắm nên Ô. Phó Giám-Đốc mở cửa riêng cho ĐỨC NGÀI vào,
giữa Điện có ngôi mộ của Hoàng-Đế Napoléon ler làm toàn bằng đá cẩm-thạch đỏ
láng và chiếu ngời lấy từ xứ Finlande đem về. Ngôi mộ nằm giữa phòng, bao tròn
xung quanh có 12 cây cột cũng bằng cẩm-thạch nguyên khối, chạm trổ rất khéo, bề
mặt 1 thước 3 bề cao lối 8 tới 10 thước. Ba mặt dồi láng mặt kia chạm một hình
người bề cao lối 5 hoặc 6 thước dính liền vào cây cột xem như người sống. Điện
Invalides, phần nhiều là những di tích đời Hoàng-Đế Napoléon. Nào là Quốc-Kỳ đã
thâu được trong những trận đánh nhau với các nước từ trước đến giờ. Nào là các
quân-kỳ của mỗi trào Vua lưu truyền lại cho tới đời nay, mỗi mỗi đều sắp đặt có
ngăn nắp xem rất ngoạn mục. Người ta cũng còn giữ cây cờ mà khi xưa Hoàng-Đế
Napoléon đã ôm hun trước khi bị đày qua đảo Elbe. Đi xem phòng của Napoléon
chúng tôi thấy: áo, nón, gươm, giường ngủ của Hoàng-Đế và của các Tướng-Soái
của Hoàng-Đế. Món nào của ai đều có nhản-hiệu. Có điều ngộ là cái giường của
Hoàng-Đế nhỏ xíu như giường con nít, hỏi ra thì mới biết Hoàng-Đế rất đẹt
người, chỉ cao 1 thước 52, còn nhỏ thấp hơn người Việt trung-bình. Phòng này
còn giữ bức chơn-dung của Hoàng-Đế mặc triều-phục rất đẹp. Theo người hướng-đạo
thì mấy năm về trước Chánh-Phủ Huê-Kỳ có mướn Chánh-Phủ Pháp chơn-dung ấy đem
về chưng cho dân-chúng xem. Chiếc tàu chở bức chơn-dung này khi ra giữa biển
ngộ nạn chìm, của cải hàng-hóa trong tàu mất hết ai nấy cũng tưởng bức
chơn-dung này đã chìm sâu dưới đáy nước rồi. Ai ngờ mấy bữa sau người ta thấy
thùng đựng bức chơn-dung Hoàng-Đế còn bỏ sót lại bến Tàu, nhờ vậy mà ngày nay
người ta còn được thưởng-thức bức-họa cực-kỳ xinh-đẹp ấy. Người chụp ảnh mời
ĐỨC NGÀI đứng bên cạnh chơn-dung Hoàng-Đế để chụp kỷ-niệm, có ý so-sánh hai
nhân-vật nhỏ người mà danh LỚN. Đáng chú ý hơn là phòng này có một bức vẽ xưa
linh-hoạt về chiến-trận. Không hiểu họa-sĩ ngụ ý thế nào vẽ bức ấy mà hình
người cứ ngó và xây theo người ta hoài, thậm-chí mấy khẩu súng cũng xây theo.
Lúc ta đứng xem ở giữa, mấy họng súng và cả quan-quân vẽ trong đó đều hướng
ngay ta, khi qua phía mặt và trái cả người lẫn súng cũng đều xây theo; người
nào nhát, thấy vậy chắc phải sợ.
Chúng tôi đi xem phòng để thiết-giáp. Nơi đây vô-số
thiết-giáp xưa còn giữ nguyên vẹn, bộ nào của ai đều có để tên họ, nhiều bộ
chạm-trổ tỉ-mĩ tinh-xảo. Lúc ĐỨC QUỐC chiếm nước Pháp muốn lấy của này đem về
xứ, đã sửa-soạn vô thùng kế thất trận không chở kịp. Bên cạnh Điện là chỗ của
các Thương-binh Pháp. Cai-Quản sở này là vị Đại-Tướng bị-thương mất một chơn
hồi trận 1914-1918. ĐỨC HỘ-PHÁP không gặp (vì vắng mặt) nên có gởi lại một ngân
phiếu 300 ngàn quan tức là 30 ngàn đồng ta để giúp ngân-quỹ thương-binh.
06g00 chiều. Chúng tôi đi mua cho ĐỨC NGÀI một máy
thâu thanh (Radio hiệu Télé phukon) thật tốt để bắt tin, máy này giá 95.000
quan tức là 9.500$00 bên mình.
* * *
Ngày 2 Juin 1954:
Viếng lâu-đài Liên-Quốc (Union des Etats Associés) 10g30. ĐỨC NGÀI vừa đến,
Ô. Mécheri Tổng Thơ-Ký Hội Quốc-Gia Liên-Kết kêu tắt là Hội Liên-Quốc vui vẻ
tiếp ĐỨC NGÀI và giới-thiệu, đây là nhà Việt-Nam của ĐỨC NGÀI vì nơi đây là chỗ
xây-dựng cái nhà chung của các Quốc-Gia Liên-Kết có những người cộng-sự:
Việt-Nam, Miên và Lào. Ông cho mời mấy vị cộng-sự ấy lại chuyện trò vui-vẻ. Ông
cho ĐỨC NGÀI biết rằng từ trước đến giờ Ô. vẫn luôn luôn binh-vực cho nước Việt
Nam thâu-hoạch trọn vẹn chủ-quyền Độc-Lập. Ông cũng công nhận với ĐỨC HỘ-PHÁP
rằng trong hội Liên-Quốc: Chánh-Phủ Pháp và Chánh-Phủ Việt-Nam đứng ngang hàng
nhau và Chánh-Phủ Pháp chỉ là một người cộng-sự với Việt Nam mà thôi, chớ không
phải kẻ trên người dưới. Bộ Quốc-Gia Liên-Kết chẳng phải là Bộ Thuộc Địa khi
xưa (Ministère des Colonies) mà có quyền cất-khiến, trái lại chỉ là một cơ-quan
liên-lạc những lời yêu cầu Chánh-Phủ Pháp cho Hội Liên-Quốc và các nước
Liên-Kết mà thôi.
Ông hứa với ĐỨC HỘ-PHÁP rằng Ô. luôn luôn sẵn-sàng
giúp ĐỨC NGÀI trong công việc xây-dựng một nước Việt Nam cường-thạnh, ngang
hàng và bạn thân với nước Pháp. Sau câu chuyện, Ô. Mécheri mời ĐỨC NGÀI và đoàn
tùy-tùng đi xem bên trong lâu-đài Liên-Quốc. Đây là phòng Thượng Hội Liên-Quốc
(Haut Conseil de L'Union), chỗ rước khách và các Văn-Phòng. Lâu-đài này rộng
lớn và xứng-đáng lắm. Vừa chuyện-trò và xem các nơi kể cũng hơn một tiếng
đồng-hồ, đi mỗi chỗ đều có người quay điện-ảnh. Ra về đến trú-quán gần 12 giờ
trưa.
2g30 chiều. Sắp đặt đón tiếp Thủ-Tướng BỬU-LỘC.
3g25 chiều. Ông Minh, Tất và Tôi tiếp Thủ-Tướng,
Ông Thái mặc võ-phục rước vào salon, ĐỨC HỘ-PHÁP ra khách, Thủ-Tướng cho hay
vừa ở Cannes mới về, báo-cáo về việc gặp ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG . . . ĐỨC NGÀI tỏ vẻ
hài lòng v/v hội-kiến của Thủ-Tướng và Quốc-Trưởng. Câu chuyện kéo dài trên một
tiếng đồng-hồ.
8g30 chiều. Sau khi Đức Ngài viếng Tổng-Thống René
Coty cách vài hôm, Tổng- Thống gởi lại một cái thiệp mời Đức Ngài và đoàn
tùy-tùng (8 chỗ ngồi) đi xem tuồng Résurrection diễn tả theo quyển sách của
Tolstoi tại Opéra-Comique. Chỗ ngồi (loge Présidentielle réservée) sát bên cạnh
sân-khấu, rất dễ coi.
Vì lần đầu tiên trong Loge của Tổng-Thống hôm nay
lại có Thượng-Khách VN nào đến xem hát, có cả hai Ông Đạo, khán-giả lấy làm lạ
đặt ống dòm coi. Vãn hát về đến nhà là 12 giờ đêm.
* * *
Ngày 3 Juin 1954:
Các nhơn-viên phái-đoàn
tựu-họp làm thiệp mời dự tiệc cho kịp ngày, vì ngày 5 Juin, thứ Bảy
nhằm lễ Pantecote nghỉ luôn ba ngày.
* * *
Ngày 4 Juin 1954:
Theo như việc đã dự định
trước, Đức Ngài và chúng tôi đến nhà thờ Notre Dame de Paris để cầu nguyện cùng
các Đấng THIÊNG-LIÊNG vận chuyển cho sự ký-kết hai bản hiệp-ước Pháp/Việt về
chủ-quyền ĐỘC-LẬP QUỐC-GIA Việt-Nam, kết-quả mau chóng.
Từ ngày ĐỨC HỘ-PHÁP qua Ba-Lê đến nay, tất cảcác
giới từ Tổng-Thống René Coty, Thủ-Tướng Laniel, Phó Thủ-Tướng Paul Reynaud cùng
nhiều nhân-vật và nghị-sĩ đều tán thành ý kiến ĐỨC NGÀI và hứa lo sớm, nhưng sự
thật-hành rất là chần-chờ ... làm cho chúng tôi sốt-ruột. Vì cớ chúng tôi đến
Notre Dame de Paris đem hết tinh-thần cầu nguyện cho mau kết-quả. Đến nơi, Ô.
Labbe G. Lenoble thay mặt vị Hồng-Y Cai-quản họ Đạo Notre Dame và Ông Trần-Vinh
tiếp rước. Cầu-nguyện xong chúng tôi đi xem nội và ngoại-dung nhà Thờ. Nơi đây
còn giữ nhiều di-tích và bảo-vật quí giá. Về mặt tâm-hồn, người ta không khỏi
mũi lòng khi thấy đặng mãnh cây Thập-Tự-Giá mà ĐỨC CHÚA JÉSUS bị đóng đinh và
nguyên cái mũ gai. Đền Thờ này kiến-trúc từ mấy trăm năm có vẻ vĩ-đại lắm. Từ
dưới lên đến nóc, cao 35 thước, còn lầu chuông, trống thì cao hơn nhiều. Tường
cột xây cất toàn bằng đá núi dồi từng cục lớn chồng chất lên nhau. Mấy tấm
kiếng gắn theo khuôn cửa (vitraux) nhuộm màu xinh-đẹp, chói sáng. Theo lời Cha
Sở thì ngày nay người ta không tìm ra cách nhuộm màu trong kiếng như vậy nữa,
nên đó là những báu-vật có một không hai.
04g 30 chiều Điện-thoại
gọi... thì ra Thủ-Tướng BỬU-LỘC xin hầu chuyện với ĐỨC NGÀI. Chúng tôi được
nghe ĐỨC NGÀI hỏi vặn lại Thủ-Tướng một câu: "MỚI KÝ RỒI HẢ". Ai nấy đều đoán biết bản Hiệp-Ước
Pháp/Việt đã ký xong, đều reo mừng. Thiệt là trong đời Tôi chỉ có giờ phút này
mới biết cảm-động. Khi qua đến Pháp mới biết hiệp-ước ấy chưa ký. Lúc ĐỨC
HỘ-PHÁP đến viếng Ô. Laniel và P. Reynaud thì hai Ông hứa chắc với ĐỨC NGÀI sẽ
ký hai bản hiệp-ước ấy trong nội ngày, riêng về phần tôi thì vẫn lo ngại vì từ
trước đến giờ người Pháp không hứa với mình lần thứ nhứt. Trái lại đã hứa bao
nhiêu lần rồi nhưng không có lần nào đúng hẹn. Chờ đợi 4 ngày qua. ĐỨC NGÀI
liên-lạc đi viếng Tổng-Thống René Coty (có Tôi theo). Ông R. Coty cũng hứa
quả-quyết sẽ ký hai hiệp-ước ấy liền và nhìn nhận chủ-quyền Độc-Lập nước Việt
Nam hoàn toàn. Một tuần lễ qua chúng tôi lấy làm lo ngại vì qua đây đã 10 ngày
rồi mà chẳng một kết-quả gì rõ-rệt. Còn ĐỨC NGÀI vẫn tin tưởng nơi lời hứa của
ba vị cầm quyền tối cao của Pháp.
Đến lúc chúng tôi gần như thất-vọng, thình lình lại
đặng tin hai vị Thủ-Tướng Laniel và Bửu-Lộc vừa ký hai bản hiệp-ước ấy thì làm
gì không vui mừng?
06g 00 chiều (Nhằm
1 giờ khuya ngày mùng 5, bên mình cúng thời Tý dâng sớ cầu Thọ cho ĐỨC HỘ-PHÁP)
là ngày Sinh-Nhựt của ĐỨC HỘ-PHÁP, nơi đây anh em có tổ-chức bữa tiệc tại nhà
hàng Hotel George V đãi các quan-kháck Pháp/Việt và Việt-Kiều cùng Lãnh-sự các
nước, tiệc mời trên 200 người đãi bánh và Champagne.
Khách tới rất đông, anh em chia nhau tiếp đón. ĐỨC
HỘ-PHÁP và chúng tôi phải đi vòng vòng bắt tay nói chuyện từ nhóm này qua nhóm
khác, bữa tiệc kéo dài từ 6g đến 8g. Bữa đó người ta chiếu phim lễ xuất quân và
đám xác Ngài Khai-Pháp với phim chụp ĐỨC HỘ-PHÁP mấy lúc qua bên này. Phim màu
rất đẹp. Các quan-khách thấy công-cuộc bên mình họ lấy làm thích lắm. Nhà hàng
có làm một cái bánh thật khéo có thắp nhiều ngọn nến gọi là bánh sinh-nhựt, ĐỨC
NGÀI tắt hết đèn cặm quanh vành bánh cầm dao xắt ra đem cho mỗi người một
miếng.
Nhân-dịp tiếp xúc với các quan-khách chúng tôi mới
hay rằng: sau khi tiếp ĐỨC HỘ-PHÁP hôm nọ Tổng-Thống René Coty viết thư cho
Thủ-Tướng Laniel nói rằng tôi đã hứa với ĐỨC GIÁO-CHỦ CAO-ĐÀI rồi, xin
Thủ-Tướng ký tên hai bản hiệp-ước ấy cho vừa lòng ĐỨC NGÀI. Cũng trong dịp này,
mới hiểu rằng Chánh-Phủ Pháp cố ý chờ đến ngày sanh-nhựt của ĐỨC NGÀI để ký làm
món quà sanh-nhựt. Nghe vậy nên sau khi lễ xong, tôi làm thơ dâng lên ĐỨC NGÀI
gởi cho Tổng-Thống và Thủ-Tướng Pháp để cám ơn.
* * *
Ngày 5 tháng 5 Giáp-Ngọ (5-Juin-1954):
10g00 sáng. Ông Đỗ-Đức-Hổ viếng, Tôi có nói chuyện
với Ông về vụ ĐỨC HỘ-PHÁP muốn tổ chức tại Paris một căn cứ Đạo để vừa làm Văn
phòng vừa làm một Thánh-Thất và một chỗ ngụ cho học-sinh Đạo, Ông Hổ là người
có tài đã giúp Đạo từ trước.
11g00 sáng. Ông Huỳnh-Văn-Giỏi, cựu Hội-Trưởng Hội
Tương-tế Việt-Kiều tại Pháp đến với người bạn của Ông. Hội này gồm binh-sĩ
Việt-Kiều đã sang Pháp trong 2 trận đại chiến vừa qua, phần đông lập gia-đình
bên này. Họ đi làm thợ trong các xưởng, có nhiều người nghèo, song vì
chánh-kiến hoặc vì tư-lợi mà ít ai đoàn-kết nhau. Những Chánh-Phủ Việt-Nam
kế-tiếp nhau chẳng có giúp họ phương tiện. Trái lại đôi khi chỉ biết lợi-dụng
lẫn nhau mà thôi. Nhà cầm-quyền muốn tổ-chức một cuộc đón tiếp một vị Lãnh-tụ
hay chánh khách nào mới qua để tuyên truyền rằng mình đặng kiều-bào ở Pháp
ủng-hộ thì lại ra tiền mướn họ đi cho đông. Lắm khi máy bay tới trễ họ đòi về
thì lại đút thêm tiền cầm họ ở lại. Riêng phần Kiều-bào bên này chẳng biết
đoàn-kết đời sống cho nhau, nhà ai nấy ở, ai chết nấy chịu, chẳng ai biết tới
ai. Người nào lao-lách có tiền thì phung-phí nhiều người lại thiếu-kém vất-vả
rất thương-hại nhứt là mỗi khi có nhân-vật nào đến, họ cầu-cạnh xin giúp-đỡ làm
mất hết phẩm-giá con người.
ĐỨC HỘ-PHÁP nhận thấy tình-cảnh ấy rất thương-tâm
nhưng cũng đành ngậm-ngùi để tìm phương tổ-chức cho họ chớ không thể nào cho
tiền giúp-đỡ cho từng cá-nhơn. Riêng tôi, tôi nhận thấy điều đó rất khó vì chỉ
có đoàn-thể mới bảo-toàn nhau nổi. ĐỨC HỘ-PHÁP dạy tôi trả lời cho hai anh em
Ông Giỏi rằng khi nào có một tổ-chức nào có tánh-cách công-cộng thì ĐỨC NGÀI sẽ
giúp tiền cho.
Đến 12g30 khách về.
03g00 chiều. Ô. Trần Vinh ở Văn-Phòng Cao Ủy-Phủ
Việt-Nam đến xem coi ĐỨC NGÀI có định đi đâu đặng Ông sắp đặt. Từ ngày ĐỨC
HỘ-PHÁP sang đây đến nay, mỗi khi đi đâu Ông đều lo chu-tất. ĐỨC NGÀI cho Ông
hay rằng ngày chúa-nhựt ĐỨC NGÀI sẽ viếng điện Fontainebleau.
05g00 chiều. Ông Phạm-lê-Bông đến báo-cáo cho ĐỨC
NGÀI hay các nhân-vật nghị- sĩ sắp đến, câu chuyện kéo dài đến 6 giờ ông mới ra
về.
* * *
Ngày 6 tháng 5 Giáp-Ngọ
(6 Juin 1954):
Điểm-tâm xong ĐỨC HỘ-PHÁP
lên đường vào khoảng 9g30. Đường đi từ Paris tới Fontainebleau lối 80 cây số
ngàn, xe chạy chậm-chậm, có lúc ra tới giữa đồng, ngừng xe xem phong-cảnh, đồng
ruộng bát-ngát toàn là lúa mì, giống như lúa mình nhưng cái bông của nó khác hơn một chút thôi, thứ này
kêu là blé, còn có nhiều thứ lúa mì khác kêu là orge, sarrasin v.v ...
Tới Fontainebleau thì
gần 12 giờ trưa, dùng cơm tại nhà hàng hiệu "Con
Ó Đen" (Hotel L'Aigle noir), ĐỨC HỘ-PHÁP, Ông Giáo-Sư TUY và TÔI dùng
đồ légumes, còn hai Ông Tá, Minh và em Cao, hai viên Công-An với lão Tài-Xế thì
nhậu-nhẹt đồ mặn. Xong rồi dẫn nhau đi xem Điện, đến Điện xe du-lịch đậu nghẹt
cả đường phải kiếm hồi lâu mới chen đặng chỗ, thiên-hạ dập-dìu, nam thanh, nữ
tú, lũ-lượt xem Điện. Ông Công-An vào trình giấy cho vị Cai-Quản Điện và cho biết
rằng có lịnh Chánh-Phủ cho Ông theo hộ-vệ ĐỨC HỘ-PHÁP xem các nơi, nên được
tiếp đón một cách đặc-biệt, theo các chỗ, đến Đài hay Cung-Điện mỗi người phải
mua vé (khi vô xem). Tiền đó để trả một phần chi-phí cho nhơn-viên. Người ta
chen lấn vào xem không phải đẩy nhau như giựt giàn, họ tự giữ trật-tự, sắp hàng
tuần-tự kẻ trước người sau. Khi vào một tốp lối 100 người thì có một nhơn-viên
trong Điện dẫn đi giải-thích mỗi chỗ. Chừng xem giáp vòng rồi mở cửa cho ra.
Phần chúng tôi được tiếp riêng nơi cửa cái (cửa đặc-biệt) đến trong một
nhơn-viên đặc-biệt theo hầu và dẫn đi xem từng chỗ. Người thường chẳng đặng vào
mà chúng tôi thì được ưu-đãi. Điện này nhỏ hơn Điện Versailles một ít nhưng rất
xinh-đẹp. Đây là chỗ ở của Hoàng-Đế Napoléon ngày xưa, người ta gìn-giữ tất cả
những di-tích người xưa không thiếu một vật gì dầu nhỏ mọn. Một cây viết chẳng
hạn người ta cũng giữ kỷ, mọi máy móc cũng còn. Đây là phòng ngủ hoặc phòng làm
việc của Napoléon lúc còn làm Nghị-sĩ; đây là phòng của Ngài lúc làm Đại-Tướng
Bonaparte; đây là phòng của Ngài lúc làm Hoàng-Đế. Nào là giường ngủ mùng mền,
nệm gối cho tới bàn ghế, salon, bồn tắm, thứ gì cũng sắp đặt có thứ lớp như chỗ
thiệt. Chúng tôi xem từ chỗ, mỗi nơi có người đưa đi cắt-nghĩa rõ ràng: chỗ Hoàng-Đế
ngự, chỗ hội-nghị, chỗ tiếp khách các Sứ Thần, phòng ăn, phòng âm nhạc, phòng
khiêu-vũ, các cung-điện của Hoàng-Hậu cùng các bà Hoàng, Phòng ngủ của Hoàng
Tử, cái nôi cũng còn. Về phần các Ba,ø thì cũng không biết bao nhau là phòng
như: phòng ngủ, phòng tiếp khách nữ, phòng âm-nhạc, chỗ làm việc, cái bàn căng
để Hoàng-Hậu thêu; mỗi mỗi đều còn nguyên, sắp đặt trang-hoàng, sách vở gìn-giữ
không chút bụi. Cái phòng Hoàng-Hậu ở, lúc Đức Vua giận Bà ra lịnh ly-dị Bà,
gợi lại không biết bao nhiêu trang sử về nghệ-thuật cũng như ở Versailles, bức
thêu màn treo, bức thảm trải đất, những bức tranh vẽ, bàn ghế, cửa nẻo, tường,
plafond, chạm-trổ rất mỹ-thuật và tinh-xảo, nước thuốc vẽ 5, 7 trăm năm, một
ngàn năm rồi mà không phai-lợt chút nào. Ngắm ra sân, đầy dẫy hoa đẹp. Phía bên
cạnh có một cái hồ nuôi giống cá Carpe rất nhiều không ai đặng phép câu hay
bắt, nên cá sanh rất nhiều. Theo lời người dẫn đường thì giống cá ấy nuôi từ
đời Napoléon tới bây giờ. Còn lời phao-truyền bên ngoài, thì những con cá có đeo
chiếc plaque vàng để niên-hiệu đời Napoléon, đến nay vẫn còn, nhưng người dẫn
đường nói rất hữu-lý rằng cá ấy bây giờ không thể còn vì loài cá không phải
trường-sanh. Nó đã chết mất đi hồi nào, nhưng có điều chắc chắn là những con cá
bây giờ là chắt, chít của mấy con cá khi xưa sanh-sản ra lưu lại. Người đi xem
liệng bánh mì xuống nó giành ăn với nhau, thấy con nào con nấy rất lớn, loại cá
này giống như cá chẽm của mình (thịt nó rất ngon).
Xem qua chưa mãn là 6g30 chiều. Trời mưa lâm râm, lạnh
buốt người, chúng tôi lật đật về Paris, đến phòng gần 9g00.
* * *
Ngày 7 tháng 5 Giáp-Ngọ
(7 Juin-1954):
10g30 Ông Pierre Max đến để báo-cáo công việc làm
mấy ngày qua. Tôi tiếp chuyện và sắp đặt mọi việc cho người, đến 11g30 Ông
Pierre ra về.
06g00 chiều. Ông Phạm-Lê-Bông
đi Cannes hội-kiến với ĐỨC QUỐC-TRƯỞNG về báo cáo công-việc cho ĐỨC HỘ-PHÁP
nghe, đến 7g00 Ông ra về.
* * *
Ngày 8 tháng 5 Giáp-Ngọ
(8-Juin-1954):
09g00 sáng. Viếng Điện
Louvre, hai Ông Tá, Ông Quang, Minh, Ông Tuy, Em Cao và Tôi đồng hiệp nhau đi
Louvre.
Điện ở gần sông Seine (Xe-nờ) một
đền-đài mênh-mông rộng lớn, tưởng khi hồi xưa vua chúa trong Điện cả đời có
nhiều chỗ không bao giờ để chơn tới. Điện ấy ngày nay dùng làm Bảo-Tàng-Viện
(Muséùe), người ta đi xem chen chưn không lọt. Nơi đây muốn coi kỷ ít ra cũng
phải mấy ngày coi mới hết, thời giờ ngắn-ngủi chúng tôi xem thoáng qua mỗi chỗ,
lật-bật đã gần đến 2g00 chiều mà xem chưa hết phân nữa; vì trưa quá, Anh em
bạch với ĐỨC NGÀI về nghỉ sớm khi khác đến xem tiếp. Hôm nay chỉ xem những phòng
để những tượng chạm thời tối cổ mà người ta đào đặng ở các nơi gom-góp đem về
nơi đây, có nhiều pho-tượng lâu đời tới mấy ngàn năm mà nghệ-thuật thời xưa
thiệt là tuyệt-xảo. Người ta chạm những pho tượng bằng cẩm-thạch coi như sống
có những cái hòm bằng đá (sacrophage) hay bằng cẩm-thạch chạm-trổ rất khéo,
tính ra cũng có đến 5-10 ngàn năm nay.
Chúng tôi đi lần qua những gian phòng chưng những
bức họa của các nghệ-sĩ nổi tiếng hồi xưa. Nơi đây vô số bức họa linh-động, có
những họa-sĩ Pháp, Việt và Ngoại-Quốc đem đồ nghề mình vào đó lựa bức họa nào
họ thích rồi dọn ra đó mà vẽ.
Lật-bật gần 2g00 trưa, người dẫn đường cáo lỗi đã
đến giờ nghỉ. Chúng tôi đành phải ra về hứa hẹn ngày nào rảnh sẽ trở lại xem
nốt.
03g00 chiều Ông
Tòa Weil đến, hẹn ngày thứ năm 10 Juin sẽ rước ĐỨC HỘ-PHÁP và chúng tôi đi
Nantes.
04g30 chiều. Ông Weil chưa ve,à thì có Đạo-Hữu
Renard Roger, nhà ở đường Elisé Reclua số 26 Nanterre, đến thăm ĐỨC HỘ-PHÁP.
Tôi tiếp Ông vào phòng bên cạnh. Ông nói rõ lai-lịch mới biết rằng Ông khi trước
có ở Saigon và Biên-Hòa, nhập-môn hồi năm 1928 tại Biên-Hòa do Ông Vidat và một
người bạn Việt-Nam ở Dakao tiến-dẫn và Ông Đầu-Sư Thái-Thơ-Thanh làm phép chứng
đàn cho Ông nhập-môn. Ông nói rằng về Pháp gần 20 năm nay không có liên-lạc với
ai trong Đạo, nay nghe tin ĐỨC HỘ-PHÁP sang Paris, Ông lật-đật tìm đến để chào
mừng, tiếp chuyện với tôi một lúc, Ông Weil ra về, ĐỨC HỘ-PHÁP trở vô gặp Ông
Renard Ông rất mừng rỡ và khi nghe tin Ông Thái ĐẦU-SƯ tử-nạn, Ông mủi lòng
khóc tức-tửi. ĐỨC HỘ-PHÁP và Tôi thấy người Đạo-Hữu đã vì hoàn-cảnh phải xa Đạo
gần 20 năm mà vẫn còn tâm-đạo nên cũng bùi-ngùi. ĐỨC NGÀI và Tôi để cho Ông
khóc một lúc cho hả bớt tất lòng rồi mới khuyên lơn Ông và cho biết rằng từ nay
ĐỨC NGÀI sẽ mở một Văn-Phòng Đạo tại Paris để Ông tiện bề tới lui với anh em
đồng đạo. Tôi có cho địa-chỉ của mấy bạn Đạo để Ông tiếp-xúc. Ông năm nay lối
50 tuổi, có lẽ lai Phi-Châu, nhưng cũng giống Tây nhiều lắm, Ông hỏi thăm
chuyện này đến chuyện khác và rất mừng khi nghe nói Tòa-Thánh bây giờ được đồ-sộ,
ở chơi đến gần 5 giờ Ông mới từ-giả ra về.
* * *
Ngày 9 tháng 5 Giáp-Ngọ
(9 Juin 1954):
09g00 sáng. Hai Ông Bà
Đỗ Hữu Tấn (Trạng-Sư tại Paris Avignon
Ông Bà giới thiệu cho ĐỨC HỘ-PHÁP nhóm đệ-tử của
Ông George Roux, đây là nhóm Đại-Đạo có một Đức-Tin phi thường, theo chỗ
tin-tưởng của môn-đồ cho Ông là ĐỨC CHÚA J. CHRIST giáng-sanh, nghe nói Ông có
nhiều huyền-diệu lắm. Theo tôi hiểu thì Ông có khiếu tiếp điển mạnh và có lẽ vì
thế mà J. Christ mượn xác Ông để truyền Đạo chăng? Họ cũng nhận Cao-Đài là cùng
một mối Đạo với họ, nhưng khổ một điều là họ chẵng khác nào là các bạn Chi-Phái
bên mình là đức-tin họ quá mạnh đi tới chỗ mê-tín và vì quá tin nơi Tôn-Sư của
mình là trung-tâm-điểm, muốn sao cho mọi người đều tùng theo y như họvậy. Vì
thế nhiều khi họ bị nhà cầm-quyền làm khó dễ bắt-bớ đánh đập là khác. Theo bài
vở Các ĐẤNG dạy họ thì họ xưng là Thiên-Chúa Giáo chấn-hưng (Eglise Chrétienne
Rénovée). Khổ một điều là mấy Ông này quá bôn-chôn. Thấy Các Đấng dạy rằng ngày
giờ cận-mõng, cơ tận-diệt đến kề rồi, họ quính muốn chạy cho mau để cứu
nhơn-loại thoát cơ tận-diệt. Họ cho rằng Thiên-Chúa-Giáo ngày nay đã thất
kỳ-truyền cần phải chấn-hưng lại, rồi họ in những Thánh-Giáo và những bài-vở đã
học-hỏi ra thành Báo Chí hoặc truyền-đơn và sách-vở đến trước Nhà Thờ mà phát
không cho thiên-hạ đọc, gây ra sự phản-động. Nhà Công Giáo phải kêu cảnh-sát
can-thiệp, đuổi họ cũng không đi, bắthì cũng không đi, cho họ là điên và đánh
họ mà họ vẫn tươi cười. Họ hành-động một cách thản nhiên không ai lay chuyển
đặng. Riết rồi Cảnh-Sát phải chịu thua mấy Ông và mấy Bà. Phái-đoàn họ đi đây
gồm hai người: Ông Claude và Bà Jeanne Aubertin. Trụ-sở 18 rue d'Enghien. Họ
mời ĐỨC HỘ-PHÁP đến viếng Tôn-Sư họ là Ông George Roux. Thấy tấm lòng quá
tin-tưởng của họ, ĐỨC NGÀI hứa nếu rảnh sẽ đến viếng. Họ đàm luận với ĐỨC
HỘ-PHÁP và Tôi đến gần 11g00 mới ra về hẹn còn trở lại nữa. Sau khi ra về Ông
Đỗ-Hửu-Tấn còn cho Tôi biết thân-thế của mấy người ấy và nói rằng đám đó khi
đặng Thánh-Lịnh ơn Trên dạy đi đâu thì dầu nguy-hiểm cho mấy cũng cứ đi. Họ
quả-quyết rằng vưng Thánh-Lịnh thi-hành, thì không khi nào chết, mà dầu có chết
đi nữa thì là về Thiêng-Liêng sớm chầu CHÍ-TÔN hưởng hạnh-phúc cao thăng
phẩm-vị chớ chẵng sợ chút nào.
04g00 chiều ĐỨC-NGÀI tiếp chuyện với Trạng-Sư
Huỳnh-văn-Chính tới 4g30, lúc ấy Ông Joseph Lê-Văn-Thới, Tổng-Thơ-Ký Hội Ái-Hữu
cựu chiến-binh và học-sinh ở Pháp đến viếng. Tôi hỏi tiếp và mời Ông sang phòng
bên cạnh. Trong lúc Tôi hỏi chuyện Ông Lê-Văn-Thới thì mới rõ rằng anh em bên
nầy rất rời-rạc. Hội này ban sơ lập ra do anh em Lính tình-nguyện sang Pháp
trong trận 1914-1918 (O.N.S) rồi ở luôn bên nầy lập gia-đình và làm thợ trong
các xưỡng, các hãng. Lúc trước thì rất vất-vả. Thủ-Tướng Nguyễn-Văn-Tâm có cho
tiền mua một căn nhà để lamø trụ-sở và một số tiền để làm căn-bản nhưng rồi ít
lâu, mấy Ông trong Ban Trị-Sự làm tiêu hết vốn-liếng, hườn cốt, còn có căn nhà
không, bây giờ chẳng ai tới lui nữa. Trước cảnh tượng đó ĐỨC HỘ-PHÁP không định
giúp cho họ tiền bạc gì, ví dầu có giúp bao nhiêu đi nữa rồi ít lâu mấy Ông
cũng làm tiêu hết.
Tuy là nói không giúp chớ nhiều Kiều-Bào lâm vào
cảnh đặc-biệt, thất-nghiệp có giấy chứng hoặc đau nằm nhà thương, con đông và
bịnh hoạn họ vẫn đi xin tiền trợ giúp. Muốn khỏi làm phiền lòng ĐỨC HỘ-PHÁP, Tôi
bảo Ngô-Khai-Minh cho họ tùy theo trường-hợp từ 2 ngàn quan tới mười ngàn quan.
Ông J. Lê-Văn-Thới tới 5g30 mới ra về.
06g00 tối. Theo lời của Ông Henri Regnault, Ông
Giáo-Sư TUY và Tôi đến tại nhà Ông để lập đàn Cơ cho Ông hầu, đồng tử của Ông
là người Pháp. Tôi bạch với Đức Hộ-Pháp chứng phép cho hai anh em chúng Tôi đến
chứng đàn, muốn cho họ đầy đủ đức-tin, Tôi xin để đồng-tử của họ. Bấy lâu,
tưởng Ông Regnault có thâu đặng số Đạo-Hữu đáng kể, nào dè khi qua đến thấy rõ
sự thật, ĐỨC HỘ-PHÁP rất thương tâm, song Ông có công truyền Đạo bằng mấy bài
diễn-thuyết ở các Hội-Nghị Quốc-Tế về Tôn-Giáo. Hôm thăm Ông kỳ trước Tôi có
khuyên Ông nên dọn bàn thờ để thờ ĐỨC CHÚA và kiếm một người cầu ƠN TRÊN về dạy
cho. Ông không có đồng-tử nào, nhưng Ông hứa ráng kiếm rồi sẽ trả lời cho Tôi
hay. Bữa sau tự-nhiên có một người đồng-tử quen với Ông khi trước, cách nay 11
năm, không có tới lui, nay nhớ tới Ông mà đến thăm. Ông hỏi người đồng-tử muốn
gặp chúng tôi và chịu ngồi đồng chăng? Người đồng-tử vui chịu và hẹn tối nay
hội tại nhà Ông.
Khi Ông Giáo-Sư TUY và TÔI đến, chỉ có Ông Regnault
ra tiếp chúng tôi còn Bà Regnault hôm nay bịnh nên không có dự.
Ông dọn bàn-thờ trên mặt lò sưởi (cheminée), một
tấm hình ĐỨC CHÚA J. CHRIST cỡ Carte Postale, đặt đứng xiêng xiêng với hai ngọn
nến. Ngồi vào không đầy 5 phút thì Ông đồng-tử và hai cô tốc-ký đến. Người
đồng-tử trên 40 tuổi đàng-hoàng và có vẻ thông-minh, Ông làm chủ một phòng đấm
bóp (cabinet de massage et d'esthétique) ở tại Place du Marché Saint-Hénore.
Ông, người biết Đạo nhiều hơn Regnault, ăn chay trường, trước có tu theo Đạo
Ấn-Độ (Hindhouisme). Tôi giải-thích Ông mau hiểu lắm và rất tán-thành Đạo
Cao-Đài, 10giờ thì khởi sự lập Đàn, Tôi đeo giây Sắc-Lịnh và đội mão
trang-hoàng đến trước bàn thờ quì với ông Giáo-Sư TUY thành-tâm cầu-nguyện, cả
nhà cầu-nguyện theo. Sau khi lạy xong thì lập Đàn. Đồng-Tử này nghe và nói cho
Tốc-Ký viết (Médium auditif et voyant). Ông nhắc một cái ghế ngồi xây lưng vô
bàn thờ, định-thần không đầy 5ph thì thở dài rồi nhắm mắt lại, hai tay để trên
bắp vế và bắt đầu nói tới khi mãn Đàn. Vị đồng-tử tỉnh-táo thuật lại rằng: thấy
một vị mặc đồ trắng giống như áo Đạo chúng tôi, nhưng Parements thì khác. ĐẤNG
đó đến một tay để trên trán vị đồng-tử, một tay thì nắm lấy tay vị đồng-tử để
vào tay tôi, rồi biểu hai người nắm lấy tay nhau và cho biết từ nay Đông Tây sẽ
hiệp và dặn tôi và các anh em phải hiệp tâm nhau mà làm việc. Đấng giáng Đàn là
vị Sư của đồng-tử (...Esprit guide ) lấy
tên là Père Pierre. ĐỨC HỘ-PHÁP xem bài Thánh-Giáo này khen lắm. Và vưng theo
Thánh-Lịnh, Chúng tôi hẹn nhau tuần tới hội lại đây để ƠN TRÊN dạy bảo thêm. Ra
về 11g30 đêm.
* * *
Ngày 10 tháng 5 Giáp-Ngọ (10-Juin 1954):
11g00 trưa. Ông Trần Vinh cùng đi với ĐỨC NGÀI đến
viếng ĐỨC HỒNG-Y (Cardinal) Công-Giáo, Cai-Quản họ-đạo Paris là Monseigneur
Bertin. Xe đến, ĐỨC HỒNG-Y thân hành ra đón tiếp ĐỨC NGÀI, chào hỏi niềm nỡ.
ĐỨC NGÀI tỏ ý muốn qua thành Rome để yết-kiến ĐỨC GIÁO-HOÀNG, Đức Hồng-Y rất
mừng đây làdịp may, vì mai này Đức Hồng-Y sang Rome chào ĐỨC GIÁO-HOÀNG, người
sẽ thừa dịp ấy tỏ ý và xin phép cho ĐỨC NGÀI sang chào, chừng nào trở về Pháp
Ngài sẽ trả lời cho ĐỨC HỘ-PHÁP rõ, luôn tiện ĐỨC HỘ-PHÁP trao món quà dưng cho
ĐỨC GIÁO-HOÀNG để tỏ chút lòng ngưỡng-mộ. Tôi có kính lời chào mừng hai vị
Hồng-Y ... sang Tòa-Thánh Tây-Ninh khi trước. Ngài cũng vui-vẻ nhận chuyển lời
dùm. Về chánh-trị thì Đức Ngài cũng mong mõi cho nước Việt Nam đặng Độc-Lập vì
dân-tộc Việt Nam ngày nay đã đến tuổi trưởng-thành, Đức Ngài cũng có than rằng:
Chánh Phủ Pháp muốn cho Đức Quốc-Trưởng làm công-việc đắc thành mà không cho
Ngài đủ điều-kiện làm việc cho có đủ uy-tín.
12g00.- ĐỨC HỘ-PHÁP kiếu-từ ra về, Đức Cha niềm-nỡ
đưa ĐỨC NGÀI tận xe.
02g00 chiều Ông
Tòa Weil đến mời ĐỨC HỘ-PHÁP đi Nante, hôm nay ĐỨC HỘ- PHÁP cho phép Cô BA đi
theo để thăm bà Weil luôn, ĐỨC HỘ-PHÁP đi xe Cao-Ủy-Phủ với Cô Ba, em Cao và
Tôi, Ông Thái đi theo xe Công-An, còn Ông Quang đi xe riêng, song xe Ông Quang
vì còn chạy rodage, nên lúc ra khỏi thành Paris bị kẹt xe hết mấy phút nên chạy
lạc.
Đây là một cái trại ruộng, châu vi lối trên hai
ngàn mẫu, nhà nhỏ thấp, nhưng Bà Weil sửa-soạn lại, đủ tiện nghi, không thiếu
món gì. Tuy làng nhỏ có lối trăm cử tri như vậy mà cũng có đủ đèn nước máy.
Bà Weil người Pháp, trên 60 tuổi mà vẫn khỏe mạnh,
chung với con gái và cháu, nói tiếng việt rất sành. Bà Weil có quen với Tôi khi
Tôi còn làm việc tại Biên-Hòa. Bà dọn một căn-phòng theo lối người Việt cho
chúng tôi nghỉ trưa.
Hôm nay mưa gió lạnh, phần đường xa 80 cây-số ngàn
cách Paris, chúng tôi ở chơi đến 6 giờ mới ra về.
* * *
Ngày 11 tháng 5 Giáp-Ngọ (11 Jui 1954):
Mới 8giờ, đệ-tử của Ông G. Roux (nhóm Eglise
Universelle) kêu điện-thoại cho hay rằng có lịnh CHÚA dạy mời ĐỨC HỘ-PHÁP,
chiều nay đúng 6 giờ giáp mặt với Ông George Roux. Tôi trả lời rằng: vì gấp nên
không thể định đặng. Họ rầy la hết sức rằng: Nhơn-loại đang lâm vào trong cảnh
khổ với nạn tương tàn , tương sát gớm ghê. Nay có lịnh Chúa dạy ĐỨC HỘ-PHÁP
hội-kiến với Ông G. Roux là hiện thân của Đức Chúa Jésus Christ để cứu vãn tình
thế, giải khổ cho nhơn-loại thì dầu ĐỨC HỘ-PHÁP có hứa hẹn về mặt Phàm này với
ai cũng bỏ hết để theo tiếng gọi của Thiêng-Liêng mà thôi. Tôi chẳng biết phải
trả lời làm sao nên mới bạch lại với ĐỨC NGÀI, ĐỨC NGÀI nói: "Tu gì mà mê-tín quá, đi thì chừng nào
đi không đặng, lựa phải thúc-giục gấp như vầy". Tôi phải kiếm cớ trã
lời với họ, nhưng họ lại nài-nỉ cho họ nói chuyện với ĐỨC HỘ-PHÁP mà thôi. Tôi
lại bịa chuyện rằng ĐỨC NGÀI bận chuyện không lại dây nói đặng; dường như họ
tức mình lắm và nói rằng: Họ sẽ đến tận Hotel cho giáp mặt ĐỨC HỘ-PHÁP mới
nghe, vì theo Tôi đoán hiểu thì chắc mấy Ông đó nghi Tôi kiếm chuyện ngăn cản
không muốn cho họ hầu chuyện với ĐỨC HỘ-PHÁP.
03g00 chiều Ông Đỗ-Hửu-Tấn đến bàn tính về việc
kiếm đất và nhà tại Paris để lập Văn-Phòng và Tiểu-Thánh-Thất để có phương tiện
truyền-giáo. ĐỨC HỘ-PHÁP thì muốn gần đường Métro hay là xe Autobus đặng làm
chỗ trú cho sinh-viên tùng học cho tiện. Chuyện vãn một lúc bỗng đệ-tử của Ông
Roux, mặc dầu ĐỨC NGÀI bận khách, nhưng cũng rước vào nói chuyện. Cậu Claude hôm
trước và cậu con trai Ông Roux vừa gặp ĐỨC HỘ-PHÁP liền nói: Có Thánh Lịnh Chúa
dạy ĐỨC HỘ-PHÁP phải gặp Ông Roux lập tức đúng 6 giờ chiều nay, để có phương
cứu-khổ cho nhơn-sanh và Ông quả quyết rằng vận-mạng sống chết của nhơn-loại
cũng do cuộc hội-kiến này.
Tóm tắt kỳ trước: Môn-đồ Ông George Roux quyết mời
ĐỨC HỘ-PHÁP cho đặng để hội-kiến với Ông Roux, song ĐỨC NGÀI không thể nhận lời
mời một cách đột-ngột như vậy, vì thế họ đến làm rộn bao nhiêu lần, nhưng sau
cùng nhờ tài thuyết-khách của Ông HỒ BẢO-ĐẠO làm cho họ bớt nóng-nảy. Môn-đồ
Ông Roux quả quyết rằng: "Dưng
Thánh-Lịnh cho ĐỨC HỘ-PHÁP hay như vậy nếu ĐỨC NGÀI không đi thì trách nhiệm
Thiêng-Liêng về phần ĐỨC NGÀI chịu." Tôi thấy ĐỨC NGÀI bực bội nên nói
với hai vị ấy rằng: "đường đi xa trên 600km làm sao đi cho kịp 6 giờ
chiều". Nào dè họ đã bao một chiếc máy bay rồi, nếu ĐỨC NGÀI ra đi trong 1
giờ là tới nơi. Giáp mặt Ông Roux, nói chuyện xong là trở về liền. Thấy họ cột
buộc mãi và thấy ĐỨC NGÀI khó chịu Tôi trả lời rằng: "Thường lẽ có việc gì trọng-hệ thì ĐỨC NGÀI tiếp lịnh Thiêng-Liêng
dạy NGÀI cũng như Các ĐẤNG dạy mấy Ông, nhưng kỳ này ĐỨC NGÀI chưa đặng lịnh
nên chưa quyết định đặng, xin hai ông về thành-tâm cầu-nguyện và bên này chúng
tôi cũng đồng nguyện thế nào cho ĐỨC CHÚA giáng lịnh ngay ĐỨC HỘ-PHÁP thì ĐỨC
NGÀI sẽ đi liền và ĐỨC NGÀI cũng dám bỏ tất cả các việc làm phàm-trần để
tuân-hành Thánh-Lịnh". Nói họ nghe được họ mới chịu ra về, nhưng coi
vẻ họ buồn lắm. Sau khi môn-đồ Ô. Roux ve,à chúng tôi hỏi Ông Tấn: "Đệ-tử Ông Roux tiếp Thánh-Lịnh bằng
cách nào?" Ông trả lời rằng: "Người
con Ông Roux có khiếu như vợ tôi vậy, nhưng vợ tôi thì chỉ nghe tiếng chuông mà
thôi, còn con Ông Roux đây nghe tiếng nói, dạy làm gì thì họ làm y như vậy,
không bao giờ sai chạy". Họ có một đức-tin mãnh-liệt, khi có lịnh dạy
làm gì dầu nguy-hiểm đến đâu, họ chẳng nao núng chút nào và quả-quyết rằng làm
việc cho CHÍ-TÔN, chẵng có ai làm gì họ đặng. Có nhiều khi họ được lịnh đi gấp
đến một xứ nào mà xin thông-hành chưa được, thì họ nhảy đại lên máy bay, ai
muốn bắt họ thì bắt, nhưng rồi họ vẫn đi đặng như thường. Làm xong phận-sự rồi
về. Chính con Ông Roux đặng lịnh qua ĐỨC làm phận-sự ấy. Mới vừa về tới thì
đặng lịnh đi mời ĐỨC HỘ-PHÁP nên nó mới lo lắng như vậy. Thật ra thấy họ cũng
đáng thương lắm. Nhưng ĐỨC HỘ-PHÁP làm chuyện gì cũng phải để cho NGÀI suy-nghĩ
kỷ-lưỡng và thong-thả chớ không thể thúc-giục.
[
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét